Wstęp. Estrogeny powodują zahamowanie proliferacji neointimy i przyspieszają regenerację śródbłonka po zabiegach inwazyjnych na naczyniach wieńcowych (percutaneous coronary inetrvention, PCI), na co wskazuje pilotażowe badanie EASTER. Brak jest badań porównujących skuteczność stentów pokrytych estradiolem w porównaniu do stentów metalowych.
Cel badania. Celem pracy było ocena bezpieczeństwa i skuteczności stentów pokrytych estradiolem w porównaniu do stentu metalowego (bare metal stent, BMS). W badaniu testowano stent z powolnym uwalnianiem leku (slow release, SR) i umiarkowanym uwalnianiu (moderate release, MR).

Grupę badaną stanowiło 95 chorych w wieku ≥18 lat z stabilną (w klasie I-IV CCS) i niestabilną dusznicą bolesną (w klasie IIB-C lub IIIB-C według Braunwalda) lub z udokumentowanym niedokrwieniem niemym, skierowani do planowego zabiegu PCI. Angiograficznie zmiana de novo o długości <18 mm, w naczyniach o wymiarze 2,5 do 3,5 mm.

Randomizacja w stosunku 1:1:1 do grupy w której implantowano stent z powolnym uwalnianiem estradiolu (n=32 chorych), do grupy w której implantowano stent z umiarkowanym uwalnianiem estradiolu (n=31 chorych) lub do grupy w której implantowano BMS (n=32 chorych). Stent uwalniający estradiol oparty o platformę stentu R Stent™, pokryty biostabilnym polimerem z 17ß estradiolem. Stosowano stałą dawkę estradiolu 250 g na 15 mm stentu. Wszyscy chorzy otrzymywali 325 mg ASA dziennie przez mies., a następnie 81 mg przewlekle, klopidogrel w dawce nasycającej 300-600mg lub 500 mg tiklopidyny, w okresie 24 godzin poprzedzającym wykonanie PCI. Po zabiegu klopidogrel i tiklopidynę w typowych dawkach stosowano przez 2 mies. Kontrolne badanie kliniczne po 1, 6, 12 i 24 mies. Ocena angiograficzna i ultrasonograficzna (intravascular ultrasound, IVUS) po 6 mies.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: objętość neointimy w stosunku do światła naczynia w badaniu IVUS po 6 mies.
Drugorzędowy punkt końcowy: angiograficznie późna utrata światła (late loss lumen, LLL), restenozy, minimalny wymiar światła, klinicznie MACE (major adverse cardiac events), zgon, zawał, pilny zabiegi PCI lub CABG wynikającą z objawów klinicznych, ponowna rewaskularyzacja miejsca (target lesion revascularization, TLR), naczynia (target vessel revascularization, TVR) i brak korzyści z zastosowanego leczenia rewaskularyzacyjnego (target vessel failure, TVF) po 30 dniach, 6 mies., 1 i 2 latach.

Średni wiek chorych wyniósł 62 lat, mężczyźni stanowili 74% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 79% chorych, niestabilną dusznicę bolesną u 17%, przebyty zawał u 27%, przebyte PCI u 16%, cukrzycę u 30%, hiperlipidemię u 83%. Palacze – 22% badanych. Zmiana zlokalizowana w tętnicy zstępującej przedniej u 45%, w tętnicy okalającej u 17% i w prawej tętnicy wieńcowej u 38% . Średnia długość zmiany 13,5 mm. U większości chorych implantowano pojedynczy stent.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: objętość neointimy w stosunku do światła naczynia w badaniu IVUS wyniosła w grupach 31±14% vs 33±11% vs 31±14% odpowiednio odpowiednie w grupie z implantowanym stentem SR, z implantowanym stentem MR i BMS (p=0,83). Nie obserwowano tętniaków lub późnego niepełnego przylegania stentu.
Drugorzędowy punkt końcowy: angiograficznie LLL w stencie w grupie stentu SR 0,82 mm, w grupie stentu MR 0,86 mm i w grupie BMS 0,84 mm (p=0,97). Podobnie LLL w segmencie w grupach (p=0,84). Restenoza w stencie w grupach odpowiednio u 10,0% vs 14,3% vs 12,5% chorych (p=0,98). Minimalny wymiar światła naczynia w stencie 1,91 vs 1,97 vs 1,93 mm (p=0,93). W badaniu IVUS objętość neointimy w grupie z implantowanym stentem SR 40,5 mm³, w grupie z implantowanym stentem MR 50,6 mm³ i w grupie z implantowanym BMS 49,8 mm³.
MACE u 6 chorych (18,8%) w grupie z implantowanym stentem SR, u 3 chorych (10,3%) w grupie z implantowanym stentem MR i u 2 chorych (6,5%) w grupie z implantowanym BMS (p=0,31). Liczba chorych u których wykonano TLR (p=0,64), TVR (p=0,72) i u których stwierdzono TVF (p=0,31) była podobna w grupach.
Nie obserwowano zakrzepicy w stencie zgodnie z definicją ARC (Academic Research Consortium)

Wnioski. Zarówno stent z powolnym jak i umiarkowanym uwalnianiem estradiolu był dobrze tolerowany przez chorych, jednak wyniki nie odbiegają od wyników uzyskanych po implantacji stentu metalowego.