Stenty pokryte sirolimusem i paklitakselem (drug eluting stent, DES) są obecnie rutynowo stosowane w praktyce klinicznej. Zotarolimus jest nowym lekiem o właściwościach antyproliferacyjnych i przeciwzapalnych, a także skutecznie redukuje ryzyko restenozy w porównaniu ze stentem klasycznym. Nie porównywano, jak dotąd, jego efektywności z innymi stentami uwalniającymi leki o działaniu antyproliferacyjnym.

Cel badania
Porównanie częstości restenozy po zabiegach z implantacją stentu pokrytego zotarolimusem (zotarolimus eluting stent, ZES) i stentu pokrytego rapamycyną (sirolimus eluting stent, SES).

Grupę badaną stanowiło 436 chorych > 18. roku życia, leczonych angioplastyką wieńcową, z obrazem angiograficznym > 50% zwężenia de novo w naczyniach o średnicy światła 2,5 – 3,5 mm i długości zmiany 14 – 27 mm.

Randomizacja w stosunku 3:1 do grupy, w której implantowano ZES (stent ENDEAVOR, n = 323 chorych) lub do grupy kontrolnej, w której implantowano SES (stent CYPHER, n = 113 chorych). Stent pokryty zotarolimusem w ilości 10 µg na każdy mm długości stentu, jest stentem kobaltowo-chromowym, pokrytym polimerem i zotarolimusem. W badaniu stosowano stenty o wymiarze 2,5-3,5 mm i długości 18-33 mm. Leczenie przeciwpłytkowe stosowano przez 3 mies. po implantacji stentu. Kontrolne badanie angiograficzne z badaniem IVUS po 8 mies., a ocena kliniczna po 9 mies.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: utrata światła w ocenie angiograficznej.
Drugorzędowy złożony punkt końcowy: MACE (major adverse cardiac events), zgon, zawał i rewaskularyzacja miejsca poddanego angioplastyce po 9 mies. Ponowna rewaskularyzacja miejsca stentowania (target lesion revascularization, TLR), ponowna rewaskularyzacja naczynia (target vessel revascularization, TVR) brak korzyści z angioplastyki (target vessel failure, TVF) w 9. mies. badania zakrzepica oraz utrata światła w stencie, częstość restenozy i objętość neointimy w badaniu IVUS po 9 mies.

Średni wiek chorych wyniósł 61 lat, w grupie ZES – 65% mężczyzn, w grupie SES – 81% (p = 0,0001). Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 72% chorych, dusznicę bolesną w klasie III/IV wg CCS u 58% chorych, przebyty zawał u 20%, przebyte PCI u 20%, CABG u 7%, cukrzycę u 29%, hiperlipidemię u 86%. Palenie tytoniu w wywiadzie u 71% badanych.

Angiograficznie zmiany typu B2/C u 67,4% chorych w grupie stentu ZES vs 56,6% chorych w grupie stentu SES (p = 0,047). Średnia liczba stentów implantowanych u jednego chorego – 1,1. Średnia długości stentowania – 22 mm. Zabieg skuteczny technicznie u 98,8% chorych z grupy stentu ENDEAVOR i u 94,7% chorych z grupy stentu CYPHER (p = 0,02).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: utrata światła w segmencie była większa w grupie z implantowanym stentem ENDEAVOR. Utrata światła w segmencie w grupie ENDEAVOR wyniosła 0,34 ± 0,44 mm vs 0,13 ± 0,32 mm w grupie CYPHER (p < 0,001, p = 0,65 dla noninferiority). Średnia różnica wyniosła – 0,21 mm (przy założeniu 0,20 mm różnicy dla noninferiority). Utrata światła w stencie również wyższa w grupie ENDEAVOR 0,60 ± 0,48 mm vs 0,15 ± 0,34 mm (p < 0,001).
Drugorzędowy punkt końcowy: MACE wystąpił z podobną częstością w grupach, u 7,6% chorych w grupie ENDEAVOR i u 7,1% chorych w grupie CYPHER (p = 1,0). Zawał nonQ stwierdzono u 2 chorych (0,6%) chorych w grupie ENDEAVOR i u 4 chorych (3,5%) chorych w grupie CYPHER (RR 0,18; 95% CI 0,03-0,96; p = 0,04). Nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami w częstości TLR (6,3% chorych vs 3,5% chorych, ENDEAVOR vs CYPHER), TVR (6,0% chorych vs 5,3% chorych) i TVF (12,0% chorych vs 11,5% chorych). Nie było przypadków zakrzepicy w stencie w obserwacji 9-miesięcznej. Restenoza w stencie i segmencie istotnie statystycznie częściej wystąpiła w grupie z implantowanym ZES, w porównaniu z grupą z implantowanym SES. W stencie 9,2% chorych vs 2,1% chorych (p = 0,02), a w segmencie 11,7% vs chorych 4,3% chorych (p = 0,04). W ocenie IVUS wskaźnik objętości neointimy wyniósł 16,1 ± 10,8% w grupie stentu pokrytego zotarolimusem vs 2,7 ± 3,1% w grupie stentu pokrytego rapamycyną (p < 0,001). Nieprawidłowe rozprężenie stentu u 0,5% chorych vs 5,9% chorych odpowiednio w grupach (p = 0,02).

W porównaniu ze stentem CYPHER implantacja stentu ENDEAVOR jest związana z wyższą późną utratą światła w stencie i wyższym odsetkiem restenozy po 8 mies.