Programy rehabilitacji kardiologicznej wpływają na zmniejszenie chorobowości i śmiertelności. Zazwyczaj programy takie są intensywnie prowadzone przez okres 12-16 tyg. po zakończeniu hospitalizacji. Wstępne wyniki rozszerzonych programów prowadzanych w niewielkich grupach chorych w wydłużonym okresie czasu wskazują na możliwość uzyskania dalszej poprawy tolerancji wysiłku, redukcję masy ciała, jak również poprawą parametrów lipidowych.

Cel badania
Ocena wpływu 4-letniego programu rehabilitacji kardiologicznej na czynniki ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych.

Grupę badaną stanowiło 302 chorych po przebytym rutynowym programie rehabilitacji kardiologicznej z chorobą niedokrwienną serca, bez współistniejących chorób o dużym ryzyku zgonu (np. nowotwory, HIV).

Randomizacja do grupy kontynuującej program rehabilitacji kardiologicznej w warunkach domowych (n = 151 chorych) lub do grupy pozostającej pod rutynową opieką lekarzy rodzinnych (n = 151 chorych). Chorzy włączeni do badania byli oceniani klinicznie, wykonywano testy czynnościowe oraz oceniano jakość życia na podstawie kwestionariusza (Quality Of Life, QOL) oraz stopień przestrzegania zaleceń lekarskich. Corocznie powtarzano analogiczne badania. Od lekarzy rodzinnych otrzymywano roczny raport dotyczący zachowań poszczególnych chorych. W grupie chorych kontynuujących program rehabilitacji kardiologicznej ustalano indywidualnie poziom aktywności fizycznej, dietę i zalecano sposoby modyfikacji stylu życia. W pierwszym roku obserwacji kontaktowano się telefonicznie 6-krotnie, oceniając program ćwiczeń fizycznych i zmieniając zalecenia. W kolejnych latach kontaktowano się z uczestnikami badania 4-krotnie w ciągu roku.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: ocena ryzyka w skali Framingham.

Drugorzędowy punkt końcowy: ocena poszczególnych parametrów laboratoryjnych i klinicznych.

Średni wiek chorych wyniósł 64 lata, mężczyźni stanowili 83% badanych. Przebyty zawał stwierdzono u 53% chorych, CABG u 36%, przebytą PCI 37%, cukrzycę 20% chorych. Palacze – 4% badanych. Średnia wartość BMI – 27,5 kg/m², obwód brzucha – 94 cm. Obciążony wywiad rodzinny u 32% chorych.

Średni wskaźnik ryzyka Framingham – 6,6. Średnia wydolność fizyczna w teście wysiłkowym – 9,8 MET`s. Na początku badania grupy nie różniły się pod względem oceny QOL, diety i stosowanych leków. Po 4 latach w obserwacji pozostało 119 chorych z grupy kontrolnej i 130 z grupy kontynuującej program rehabilitacji kardiologicznej.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w grupie realizującej program rehabilitacji kardiologicznej w warunkach domowych dynamika zmian wskaźnika ryzyka Framingham po 4 latach nie różniła się statystycznie w stosunku do grupy kontrolnej, zaznaczył się jednak trend w kierunku korzystnym dla grupy badanej (-0,6 ± 2,71 vs 0,01 ± 2,51, p = 0,081). W analizie wieloczynnikowej poprawa wskaźnika zależała od wieku badanych (p < 0,001), podstawowej wartości wskaźnika ryzyka Framingham (p < 0,001), cukrzycy (p = 0,002) i przynależności do grupy rehabilitowanej (p = 0,004).

Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie chorych, którzy kontynuowali rehabilitację kardiologiczną, osiągnięto lepsze parametry laboratoryjne i kliniczne po 4 latach obserwacji. Po uwzględnieniu innych zmiennych istotna statystycznie poprawa wskaźników ryzyka dotyczyła wartości SBP, Ch i LDL (p < 0,01). Zwraca uwagę jednak fakt, że w obu grupach odnotowano spadek aktywności fizycznej i wydolności fizycznej.

Aktywny nadzór nad chorymi uczestniczącymi w programach rehabilitacji kardiologicznej w warunkach domowych korzystnie wpływa na redukcję czynników ryzyka i poprawą stylu życia.