Grupę badaną stanowiło 877 chorych wymagający leczenia hemodializami lub zakwalifikowani do leczenia hemodializami w okresie następnych 6 mies. Przeciwwskazaniem nie było przebycie zawału lub incydentu mózgowego pod warunkiem, że przerwanie leczenia przeciwpłytkowego było bezpieczne dla chorych.

Randomizacja do grupy otrzymującej 300 mg klopidogrelu w dawce nasycającej pierwszego dnia po zabiegu, a następnie 75 mg dziennie przez 6 tyg. (n=441 chorych), lub do grupy placebo (n=436 chorych). Chorzy stosujący leki przeciwpłytkowe albo antykoagulacyjne przerywali leczenie 7 dni przed zabiegiem operacyjnym. Kontrolna ocena przetoki po 6 tyg. Przestrzeganie zalecanego leczenia klopidogrelem oceniano jako: liczba zaleconych tabelek – liczba zwróconych tabelek / liczba tabletek zalecona  100%.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zakrzepica w przetoce po 6 tyg. od zabiegu. Drożność przetoki była oceniana stetoskopem jako słyszalny przepływ w okresie skurczu i rozkurczu 8 cm proksymalnie od przetoki w czasie osłuchiwania naczynia.
Drugorzędowy punkt końcowy: ocena wydolności przetoki w czasie hemodializy definiowana jako możliwość wkłucia dwóch igieł z przepływem krwi ≥300 ml/min, w czasie 8-12 zabiegów w okresie 30 dni. Ocena liczby dużych, małych lub zakończonych zgonem krwawień.

Średni wiek chorych wyniósł 54 lat, mężczyźni stanowili 63% badanych. Choroby sercowo-naczyniowe stwierdzono u 25% chorych, cukrzycę u 48%, incydenty mózgowe u 6%, chorobę naczyń obwodowych u 3%. Palacze – 20% badanych. Średni BMI – 30 kg/m², średnia wartość BP – 141/79 mm Hg.
Przetokę na przedramieniu wytworzono u 54% chorych, na ramieniu u 46%. Klopidogrel rozpoczęto podawać średnio 1,5 godz. po zabiegu. Klopidogrel według zaleceń pobierało 87% chorych i 86% chorych z grupy placebo. Przerwało pobieranie leków 8,4% vs 7,6% chorych odpowiednio w grupie leczonej klopidogrelem vs placebo.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: niedrożność przetoki stwierdzono u 53 chorych (12,2%) w grupie leczonej klopidogrelem i u 84 chorych (19,5%) w grupie placebo (RR 0,63; 95%CI 0,46-0,97; p=0,018). U 10 chorych w grupie leczonej klopidogrelem i u 7 chorych w grupie placebo wykonano rewaskularyzację chirurgiczną lub przezskórną. Lokalizacja przetoki nie miała wpływu na jej drożność.
Drugorzędowy punkt końcowy: przetokę w pełni wydolną w czasie zabiegów hemodializy stwierdzono porównywalnej liczby chorych w grupach, u 238 chorych (61,8%) w grupie leczonej klopidogrelem i u 222 chorych (59,5%) w grupie placebo (RR 1,05; 95%CI 0,94-1,17; p=0,40).
Poważne objawy uboczne obserwowano u 15,2% chorych leczonych klopidogrelem i u 18,6% chorych w grupie placebo (p=0,20). Nie obserwowano małych krwawień i zgonów w czasie krwawienia, a duże krwawienia wystąpiły u 3 chorych w każdej z badanych grup. Szpitalnie leczono 14,5% chorych w grupie leczonej klopidogrelem i 17,7% chorych w grupie placebo (p=0,16).

Wnioski. Leczenie klopidogrelem zmniejsza liczbę zakrzepic w nowo wytworzonych przetokach tętniczo-żylnych, nie zmieniając jednak liczby przetak wydolnych w procesie hemodializy po okresie „dojrzewania” przetoki.