Najważniejsze w leczeniu cukrzycy są: stosowanie leków w formie akceptowanej przez chorych, kontrola glikemii na czczo i po posiłkach i zapobieganie zdarzeniom niepożądanym, takim jak hipoglikemia czy wzrost masy ciała. Nową grupą leków spełniających te wymagania są peptydy glukagonopodobne-1 (glucagon-like peptide 1, GLP-1). Pierwszym lekiem z tej grupy jest exenatyd (do stosowania dwa razy dziennie), który nie tylko uwalnia insulinę, ale także hamuje uwalnianie glukagonu, opóźnia opróżnianie żołądka i zmniejsza spożycie pokarmów. Nową postać leku można stosować raz w tygodniu spodziewając się poprawy kontroli glikemii. W badaniach klinicznych wykazano, że exenatyd stosowany raz w tygodniu powoduje redukcję stężenia hemoglobiny glikowanej, spadek masy ciała i zmniejsza ryzyko wystąpienia hipoglikemii.

 

Ocena skuteczności exenatydu stosowanego raz w tygodniu, w porównaniu z insuliną glarginą u chorych, u których nie osiągnięto skutecznej kontroli przy użyciu leków doustnych.

 

Grupę badaną stanowiło 456 chorych w wieku ≥18 lat, z cukrzycą typu 2, z suboptymalnym efektem leczniczym przy maksymalnych tolerowanych dawkach metforminy lub metforminy i pochodnych sulfonylomocznika, stosowanych przez co najmniej 3 miesiące. Stężenie hemoglobiny glikowanej w zakresie 7,1%–11,0%, BMI w zakresie 25 kg/m²–45 kg/m², ze stabilną masą ciała w ciągu ostatnich 3 miesięcy.

Randomizacja do grupy leczonej exenatydem raz w tygodniu (n=233) lub do grupy otrzymującej codziennie insulinę glarginę (n=223). Exenatyd podawano podskórnie w dawce 2 mg. Glarginę podawano wieczorem, w początkowej dawce 10 jednostek. Dawkę insuliny zwiększano celem uzyskania docelowej wartości glukozy na czczo w granicach 4,0–5,5 mmol/l. Chorym leczonym metforminą i/lub pochodnymi sulfonylomocznika, w przypadku wystąpienia hipoglikemii odstawiano pochodne sulfonylomocznika lub redukowano ich dawkę.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany w stężeniu hemoglobiny glikowanej po 26 tygodniach leczenia.

Drugorzędowy punkt końcowy: liczba chorych ze stężeniem hemoglobiny glikowanej <7,0% i <6,5%.

Średni wiek chorych wynosił 58 lat, 53% badanych stanowili mężczyźni. Średni BMI – 32 kg/m². Średnie stężenie hemoglobiny glikowanej 8,3%, Średnie stężenie glukozy na czczo – 9,8 mmol/l. Średni czas trwania cukrzycy wynosił 8 lat.

Na zakończenie badania średnia dawka exenatydu wynosiła 31 jednostek. Średnia dawka stosowanej metforminy w całej badanej grupie wyniosła 2000 mg. U jednej czwartej chorych zredukowano dawkę pochodnych sulfonylomocznika. W grupie leczonej glarginą 21% chorych osiągnęło docelowe wartości glikemii na czczo.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: od 8. tygodnia leczenia obniżenie stężenia hemoglobiny glikowanej było istotnie statystycznie niższe w grupie leczonej exenatydem niż w grupie otrzymującej glarginę i różnica ta utrzymała się do końca badania. Po 26 tygodniach stężenie hemoglobiny glikowanej było niższe o 1,5% w grupie leczonej exenatydem i o 1,3% w grupie leczonej glarginą (p=0,017).

Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie leczonej exenatydem stężenie hemoglobiny glikowanej poniżej 70% osiągnęło 60% chorych, w grupie leczonej glarginą – 48% (p=0,01). Natomiast stężenie hemoglobiny glikowanej <6,5% stwierdzono u 35% v. 23% chorych, odpowiednio w grupach (p=0,004). Leczenie exenatydem wiązało się z istotną redukcją masy ciała. Po 26 tygodniach w grupie exenatydu obserwowano spadek masy ciała o 2,6 kg, a w grupie leczonej glarginą stwierdzono wzrost masy ciała o 1,4 kg (p<0,001).

Stężenie glukozy na czczo uległo obniżeniu o 2,1 mmol/l w grupie leczonej exenatydem i o 2,8 mmol/l w grupie leczonej glarginą (p=0,001). W grupie leczonej exenatydem obserwowano istotne obniżenie stężenia cholesterolu, w porównaniu z wartościami wyjściowymi (p<0,05), bez zmian w stężeniu LDL i HDL w obu grupach. Również wartości ciśnienia tętniczego nie uległy zmianie. W grupie leczonej exenatydem po 26 tygodniach leczenia stwierdzono szybszą pracę serca (średni wzrost o 4 bpm, p<0,05). Objawy uboczne wystąpiły z podobna częstością w grupach, w tym poważne u 5% chorych w grupie leczonej exenatydem i u 4% chorych w grupie leczonej glarginą. Hipoglikemię obserwowano u 8% v. 26% chorych odpowiednio w grupach. Tylko 3 chorych wymagało dożylnego podania glukozy z powodu objawów hipoglikemii.

 

Exenatyd stosowany raz w tygodniu jest zachęcającą opcją terapeutyczną u chorych z cukrzycą, z ryzykiem hipoglikemii i wzrostu masy ciała.