Zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami leczenie cukrzycy typu 2 zaczyna się od stosowania metforminy, a w przypadku jej nieskuteczności proponuje się dodanie leku z innej grupy leków przeciwcukrzycowych, takich jak pochodne sulfonylomocznika, tiazolidinediony lub insuliny. Ostatnio dołączono do nich peptyd glukagonopodobny-1 (glucagon-like peptide 1, GLP-1) i inhibitory dipeptydylo-peptydazy IV (DPP-4). Pomimo postępów w leczeniu cukrzycy typu 2 tylko co ósmy chory osiąga docelowe wartości hemoglobiny glikowanej, ciśnienia tętniczego i stężenia cholesterolu LDL. U chorych leczonych metforminą, dobór leku jest często utrudniony ze względu na brak danych bezpośrednio porównujących różne klasy leków przeciwcukrzycowych.

 

Ocena skuteczności, bezpieczeństwa i tolerancji trzech leków przeciwcukrzycowych: exenatydu (GLP-1), sitagliptyny (inhibitor DPP-4) i pioglitazonu u chorych nieskutecznie leczonych metforminą.

Grupę badaną stanowiło 491 chorych w wieku ≥18 lat, z rozpoznaną cukrzycą typu 2, poza tym zdrowych, nieskutecznie leczonych metforminą w ostatnich 2 miesiącach. Stężenie hemoglobiny glikowanej: 7,1–11,0%, BMI: 25–45 kg/m².

 

Randomizacja do grupy leczonej exenatydem w dawce 2 mg podawanym podskórnie raz w tygodniu (n=160), sitagliptyną w dawce 100 mg dziennie (n=166) lub do grupy leczonej pioglitazonem w dawce 45 mg dziennie (n=165). Przez cały okres badania dawka metforminy pozostawała niezmieniona. Jakość życia chorych oceniano przy pomocy kwestionariuszy: IWQOL (impact of weight on quality of life questionnaire-lite), PGWB (psychological general well-being), DTSQ (diabetes treatment satisfaction questionnaire) i EQ-5D (euroQol-5 dimension).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany stężenie hemoglobiny glikowanej na zakończenie badania. Ocena parametrów określających gospodarkę węglowodanową i lipidową. Ocena jakości życia.

Drugorzędowy punkt końcowy: liczba chorych, u których stężenie hemoglobiny glikowanej było <7,0%.

Średni wiek chorych wynosił 52 lata, 52% badanych stanowili mężczyźni. Średni BMI – 32 kg/m², stężenie hemoglobiny glikowanej wynosiło 8,5%, glukozy na czczo – 9,1 mmol/l. SBP – 126 mmHg.

Średni czas trwania cukrzycy wynosił 6 lat, średnia dawka stosowanej metforminy – 1500 mg na dobę.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: średnie stężenie hemoglobiny glikowanej w grupie leczonej exenatydem wynosiło 7,2%, w grupie leczonej sitagliptyną 7,7%, a w grupie leczonej pioglitazonem 7,4%. Średnia różnica pomiędzy grupą leczoną exenatydem a sitagliptyną wynosiła 0,6% (p<0,0001) i 0,3% pomiędzy grupą leczoną exenatydem a pioglitazonem (p=0,0165). W podgrupie chorych ze stężeniem hemoglobiny glikowanej <9,0% na początku badania różnica ta wynosiła 0,5% (p=0,0005) i 0,2% (p=0,19), a w podgrupie ze stężeniem ≥9,0% wynosiła odpowiednio pomiędzy grupami 0,8% (p=0,007) i 0,5% (p=0,044).

Stężenie glukozy na czczo było istotnie statystycznie niższe (spadek o 1,8 mmol/l) niż w grupie leczonej sitagliptyną (spadek o 0,9 mmol/l, p=0,0038), ale porównywalne z grupą leczoną pioglitazonem (spadek o 1,5 mmol/l, p=0,37). W grupie leczonej exenatydem stężenie glukozy na czczo <7,0 mmol/l osiągnęło 60% chorych, w grupie leczonej sitagliptyną 35% chorych (p<0,0001), a w grupie leczonej pioglitazonem 52% chorych (p=0,10). W grupie leczonej exenatydem masa ciała uległa obniżeniu o 2,3 kg, w grupie leczonej sitagliptyną o 0,8 kg (p=0,0002), a w grupie leczonej pioglitazonem wzrosła o 2,8 kg (p<0,0001). Wzrost stężenia HDL odnotowano we wszystkich grupach, największy w grupie leczonej pioglitazonem, a różnica była istotna statystycznie tylko pomiędzy grupą leczoną exenatydem (p<0,0001). Podobnie w przypadku TG największy spadek odnotowano w grupie leczonej pioglitazonem, który był istotnie statystycznie większy niż w grupie leczonej exenatydem (p=0,0062).

W kwestionariuszowej ocenie jakości życia lepsze wyniki uzyskano w grupie leczonej exenatydem, w porównaniu z grupą leczoną sitagliptyną lub pioglitazonem.  

Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie chorych leczonych exenatydem istotnie statystycznie więcej chorych osiągnęło stężenie hemoglobiny glikowanej <7,0% niż w grupie leczonej sitagliptyną (p<0,0001) lub pioglitazonem (p=0,0015).

Nie obserwowano epizodów ciężkiej hipoglikemii, natomiast lekką hipoglikemię stwierdzono u 2 chorych leczonych exenatydem, u 9 chorych leczonych sitagliptyną i u 1 chorego leczonego pioglitazonem.

 

Dodanie exenatydu podawanego podskórnie raz w tygodniu przy braku skuteczności leczenia metforminą, wiąże się z lepszymi wynikami niż leczenie maksymalnymi dawkami dziennymi sitagliptyny lub pioglitazonu u chorych z cukrzycą typu 2.