Wstęp. Wraz ze starzeniem się populacji liczba osób u których dokonuje się wymiany stawu biodrowego wzrasta. Chorzy kierowani do zabiegów wymiany stawu biodrowego są grupą chorych wysokiego ryzyka wystąpienia zakrzepicy żylnej. Historycznie prawie u 40 do 60% chorych stwierdzano zakrzepicę żył głębokich, a 0,2% chorych umierało z powodu zatorowości płucnej w okresie przed stosowaniem profilaktyki przeciwzakrzepowej. SR123781A jest pierwszym syntetycznym oligosacharydem o mieszanym działaniu przeciwtrombinowym blokującym czynnik Xa i IIa. Podawany podskórnie odznacza się dobrym wchłanianiem, z czasem półtrwania pomiędzy 11 a 16 godz.
Cel badania. Ocena skuteczności różnych dawek SR123781A w prewencji zakrzepicy żylnej u chorych kierowanych do wymiany stawu biodrowego.

Grupę badaną stanowiło 1023 chorych w wieku ≥18 lat kierowani do planowego zabiegu wymiany stawu biodrowego.

Randomizacja do grupy leczonej SR123781A w dawce 0,25 mg (n=171 chorych), 0,5 mg (n=163 chorych), 1,0 mg (n=170 chorych), 2,0 mg (n=168 chorych), 4,0 mg (n=171 chorych) lub do grupy otrzymującej enoksaparynę (n=166 chorych). Pierwszą dawkę leku podawano po 8 godz. po zabiegu operacyjnym, a następnie codziennie rano. Enoksaparynę podawano w dawce 40 mg 12 godz. przed zabiegiem lub po zabiegu. Leczenie prowadzono minimalnie przez 5 dni, maksymalnie przez 10 dni. Obowiązkowe badanie wenograficznie wykonywano nie później niż dzień po zakończeniu podawania leków, lub minimalnie po 5 dniach podawania leków. Kontrolne badanie po 30 dniach.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: złożony, zakrzepica żył głębokich stwierdzona w wenografii, objawowa zakrzepica żył głębokich i/lub zatorowość płuca, zgon w przebiegu zakrzepicy żylnej w ciągu 5 do 11 dni po zabiegu operacyjnym. W ocenie bezpieczeństwa leczenia duże krwawienia w okresie od pierwszej dawki leku do 3 dni po zakończeniu podawania leku.
Drugorzędowy punkt końcowy: proksymalna i izolowana dystalna zakrzepica żylna, zatorowość płucna i objawowa zatorowość płucna.

Średni wiek chorych wyniósł 60 lat, mężczyźni stanowili 41% badanych. Średni czas trwania zabiegu 91 min. BMI >30 kg/m² u 29% badanych. Znieczulenie ogólne u 17% chorych, miejscowe u 83%. Średni czas leczenia SR123781A wyniósł 9 dni, w przypadku enoksaparyny i SR123781A w dawce 4,0 mg – 8 dni.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: wystąpił u 21,1%, 17,7%, 13,5%, 7,0% i 4,4% chorych w grupie otrzymującej 0,25 mg, 0,5 mg, 1,0 mg, 2,0 mg i 4,0 mg SR123781A i u 8,7% chorych otrzymujących enoksaparynę. SR123781A w dawce 2,0 i 4,0 mg jest istotnie statystycznie skuteczniejszy w porównaniu do dawki 0,25 mg, z zmniejszeniem ryzyka zatorowości o 67% w przypadku dawki 2,0 mg (RR 0,33;95%CI 0,16-0,67, p=0,0015) i o 79% w przypadku dawki 4,0 mg (RR 0,21;95%CI 0,08-0,50, p=0,0001). Częstość zdarzeń zatorowych zależała od dawki leku (p<0,0001). Nie obserwowano zakrzepicy objawowej w czasie badania.
Duże krwawienia wystąpiły u 1,2%, 0,6%, 0,6%, 0,6% i 5,8% chorych w grupie otrzymującej 0,25 mg, 0,5 mg, 1,0 mg, 2,0 mg i 4,0 mg SR123781A i u 0,6% chorych otrzymujących enoksaparynę. Krwawienia duże i małe wystąpiły u 4,1%, 5,5%, 2,9%, 6,5%, 24,6% oraz u 3,6% chorych odpowiednia w grupach otrzymujących SR123781A i w grupie enoksaparyny. Liczba krwawień w grupie otrzymującej 4,0 mg SR123781A była istotnie statystycznie częstsza niż w grupie otrzymującej 0,25 mg leku (p<0,0001). Liczba zarówno krwawień dużych (p=0,0037) jak i wszystkich krwawień (p<0,0001) zależała od dawki SR123781A.
Drugorzędowy punkt końcowy: zakrzepica proksymalna wystąpiła u 6,7%, 6,3%, 1,4% i 0,7% chorych w grupie otrzymującej 0,25 mg, 0,5 mg, 1,0 mg, 2,0 mg SR123781A i u 1,5% chorych otrzymujących enoksaparynę. Nie obserwowano zakrzepicy proksymalnej w grupie otrzymującej 4,0 mg SR123781A. Lek w dawce 1,0 mg (p=0,029), 2,0 mg (p=0,0077) i 4,0 mg (p=0,0034) jest istotnie statystycznie skuteczniejszy w porównaniu do dawki 0,25 mg.

Wnioski. Model badania oparty na dawce leku wskazuje, że dawki SR123781A pomiędzy 1,5 do 2,5 mg są optymalne przy uwzględnieniu stosunku ryzyko-korzyść w prewencji zatorowości żylnej po dużych zabiegach ortopedycznych.