W obecnych rekomendacjach American College of Cardiology/American Heart Association zaleca się wykonanie rewaskularyzacji naczyń wieńcowych przed planowanym dużym zabiegiem chirurgicznym, chociaż w opublikowanych badaniach nie wykazano korzyści z takiego postępowania w krótkim okresie pooperacyjnym. Wczesny zabieg operacyjny po implantacji stentu może wiązać się z wzrostem zdarzeń serowych związanych z zakrzepicą w stencie czy powikłaniami krwotocznymi, co może tłumaczyć brak korzyści z takiego postępowania. Być może w dłuższym okresie czasu, po okresie wczesnooperacyjnym, wyniki leczenia mogą być korzystniejsze.

 

Ocena korzyści wynikających z profilaktycznej rewaskularyzacji chorych wysokiego ryzyka kierowanych do dużych zabiegów operacyjnych.

Grupę badaną stanowiło 101 chorych z co najmniej trzema z wymienionych czynników ryzyka sercowego: wiek > 70 lat, dusznica bolesna, przebyty zawał potwierdzony na podstawie posiadanej dokumentacji lub obecność patologicznych załamków Q w EKG, niewydolność serca wyrównana lub udokumentowana niewydolność serca, leczona cukrzyca, dysfunkcja nerek (stężenie kreatyniny > 160 μmol/l), przebyty udar lub TIA. Dodatkowo u chorych w próbach obciążeniowych stwierdzono niedokrwienie mięśnia sercowego.

Randomizacja chorych do grupy leczonej inwazyjnie, z wykonaniem rewaskularyzacji przed zabiegiem chirurgicznym (n = 49 chorych) lub do grupy leczonej farmakologicznie (n = 52 chorych), kierowanych niezwłocznie do zabiegu naczyniowego. W okresie przedoperacyjnym u chorych stosujących BB kontynuowano leczenie. Chorym, którzy nie otrzymywali BB, podawano bisoprolol w dawce 2,5 mg dziennie, ze zwiększeniem dawki w celu osiągnięcia spoczynkowego HR w granicach 60–65 bpm. Leczenie kontynuowano po zabiegu. Chorym wykonywano kontrolne EKG i oznaczano stężenie troponiny T po 1, 3, 7 i 30 dniach od zabiegu.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: złożony, zgony z każdej przyczyny i zawał w okresie od rozpoczęcia badań do 30. dnia po zabiegu.
Drugorzędowy punkt końcowy: zgony i zawały do roku po zabiegu.

Średni wiek chorych wynosi 71 lat, mężczyźni stanowili 88% badanych. Dusznicę bolesną stwierdzono u 46% chorych, przebyty zawał u 98%, niewydolność serca u 46%, niewydolność nerek u 20%, cukrzycę u 32%, incydenty mózgowe u 33%.

W grupie kierowanej do rewaskularyzacji na podstawie dodatniego testu obciążeniowego, chorobę dwunaczyniową stwierdzono u 24% chorych, trzynaczyniową u 67%, a zmiany w pniu stwierdzono u 8%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w okresie 2,8 lat zmarło 42 chorych. Przeżyło 64% chorych w grupie w której nie wykonywano rewaskularyzacji przed zabiegiem operacyjnym i 61% chorych w grupie w której wykonano rewaskularyzację (HR 1,18; 95% CI 0,63-2,19; p = 0,61). Liczba chorych żyjących, bez przebytego zawału l/lub rewaskularyzacji była podobna w grupach, odpowiednio 49 vs 42% chorych (HR 1,51; 95% CI 0,89-2,57; p = 0,14).

W okresie od 30 dnia do zakończenia badania liczba żyjących chorych (HR 1,18; 95% CI 0,63-2,19; p = 0,61) jak i liczba chorych bez zdarzeń sercowo-naczyniowych była podobna w grupach (HR 1,35; 95% CI 0,72-2,52; p = 0,36).

Wykonanie rewaskularyzacji naczyń wieńcowych w okresie przed planowanymi zabiegami operacyjnym w grupie chorych wysokiego ryzyka nie wiąże się z lepszymi wynikami leczenia zarówno w okresie okołooperacyjnym jak i w dłuższym, w porównaniu z leczeniem farmakologicznym.