Płytki odgrywają centralną rolę w patogenezie aterotrombozy. Badania kliniczne i metaanalizy badań wykazują wysoką skuteczność terapii przeciwpłytkowej w prewencji wtórnej po przebytym udarze niedokrwiennym. Leki przeciwpłytkowe w różnym stopniu wpływają na wyniki leczenia i chociaż leczenie skojarzone dwoma lekami jest bardziej skuteczne w zmniejszaniu ryzyka zdarzeń naczyniowych niż leczenie tylko jednym lekiem, to jednak przy stosowaniu dwóch leków występuje większe ryzyko krwawień. Cilostazol jest lekiem przeciwpłytkowym, blokującym fosfodiesterazę 3, prowadzi do wzrostu stężenia cAMP i w konsekwencji do zahamowania agregacji płytek. W badaniach in vitro wykazano ponadto, że ma właściwości wazodiltacyjne, hamuje proliferację mięśni gładkich naczyń, ma właściwości protekcyjne w stosunku do nabłonka i ścian naczyń. W badaniu CSPS wykazano, że cilostazol istotnie zmniejszał ryzyko nawrotu udaru, bez wzrostu liczby udarów krwotocznych, w porównaniu z placebo.

 

Ocena skuteczności i bezpieczeństwa stosowania cilostazolu w porównaniu z ASA w prewencji kolejnego udaru u chorych po przebytym udarze.

Grupę badaną stanowiło 2757 stabilnych klinicznie chorych w wieku 20–79 lat, po przebytym udarze mózgu (z wyłączeniem chorych po przebytym udarze zatorowym) w ostatnich 26 tygodniach, udokumentowym badaniem CT lub MRI. Do badania nie włączano chorych z podwyższonym ryzykiem krwawienia, niewydolnością serca, wrzodem trawiennym i innymi poważnymi chorobami narządów wewnętrznych.

Randomizacja do grupy otrzymującej 100 mg cilostazolu dwa razy dziennie (n=1337) lub do grupy otrzymującej ASA w dawce 81 mg dziennie (n=1335). Kontrolne badanie po 12 tygodniach, a następnie co 24 tygodnie do zakończenia badania.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: udar (ponowny udar, udar krwotoczny lub krwawienie podpajęczynówkowe) w czasie trwania badania.

Drugorzędowy punkt końcowy: ponowny udar niedokrwienny, przejściowe niedokrwienie mózgu, zgon, punkt złożony: udar, TIA, dusznica bolesna, zawał, niewydolność serca, krwawienie wymagające leczenia szpitalnego. W ocenie bezpieczeństwa leczenia – poważne krwawienia (udar krwotoczny, krwawienie podpajęczynówkowe, krwawienie wymagające leczenia szpitalnego).

Średni wiek chorych wynosił 63 lata, 72% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 73% chorych, chorobę wieńcową u 1%, cukrzycę u 29%, hiperlipidemię u 43%. Palacze – 30% badanych. Średni BMI – 24 kg/m².

Udar aterotrombotyczny rozpoznano u 32% chorych, zatokowy u 65%, nie określono typu udaru u 3%. W zmodyfikowanej skali Rankina 92% chorych miało ≤2 punkty. Leki przeciwnadciśnieniowe stosowało 67% chorych w grupie leczonej cilostazolem i 75% chorych w grupie leczonej ASA (p<0,0001), leki obniżające stężenie lipidów 30% v. 34% chorych (p=0,03), a leki przeciwcukrzycowe 20% chorych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: cilostazol okazał się lekiem skuteczniejszym w prewencji ponownego udaru, gdyż punkt pierwszorzędowy istotnie statystycznie częściej występował w grupie leczonej ASA. Ponowny udar w czasie badania stwierdzono u 82 chorych (2,76%) w grupie leczonej cilostazolem i u 119 chorych (3,71%) w grupie leczonej ASA (HR 0,74; 95% CI 0,56–0,98; p=0,036). Nie stwierdzono różnic pomiędzy leczonymi grupami w zależności od typu udaru.

Drugorzędowy punkt końcowy: ponowny udar niedokrwienny (2,4% v. 2,8% chorych w grupie leczonej cilostazolem v. ASA, p=0,42), przejściowe niedokrwienie mózgu (2,9% v. 3,2% chorych, p=0,46) i zgon (0,4% chorych w grupach, p=0,86) stwierdzono z podobną częstością w grupach. Natomiast złożony punkt obserwowano u 4,7% chorych leczonych cilostazolem i u 5,8% chorych leczonych ASA (HR 0,80; 95% CI 0,64–0,99; p=0,044). Poważne krwawienia stwierdzono u 0,8% v. 1,8% chorych odpowiednio w grupach (HR 0,46; 95% CI 0,30–0,71; p=0,0004).

Objawy uboczne częściej obserwowano w grupie leczonej cilostazolem. Ból głowy zgłaszało 23% chorych w grupie leczonej cilostazolem i 16% chorych w grupie leczonej ASA (p<0,0001), biegunkę 12% v. 6% (p<0,0001), palpitacje 12% v. 5% (p<0,0001), zawroty głowy 10% v. 7% chorych (p=0,027), tachykardię 7% v. 2% chorych (p<0,001). Wzrost ciśnienie tętniczego obserwowano u większej liczby chorych leczonych ASA (9% v. 14% chorych, p<0,0001). Badanie z powodu objawów ubocznych przerwało 20% chorych w grupie leczonej cilostazolem i 12% chorych w grupie leczonej ASA.

Cilostazol jest skuteczniejszy od ASA w prewencji udaru po przebytym udarze niedokrwiennym, a dodatkowo podczas leczenia obserwuje się mniej poważnych krwawień.