Badania kliniczne wskazują, że u chorych z stabilną dusznica bolesną, przezskórne zabiegi na naczyniach wieńcowych (percutaneous coronary intervention, PCI) nie zmniejszają ryzyka wystąpienia poważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych. W badaniu COURAGE leczenie farmakologiczne z wykonaniem PCI porównano z samym leczeniem farmakologicznym u chorych z stabilną dusznicą bolesną, nie wykazując różnic w liczbie zgonów i ponownych zawałów. Jednym z elementów badania była ocena jakości życia chorych z dusznicą piersiową stabilną.

 

Ocena jakości życia chorych z dusznicą piersiową stabilną metodą kwestionariuszową, z oceną dolegliwości dławicowych i ogólnego stanu zdrowia.

Grupę badaną stanowiło 2287 chorych ze stabilną dusznicą bolesną, w tym chorzy w IV okresie według CCS, stabilni hemodynamicznie z poprawą po stosowanym leczeniu farmakologicznym. W badaniu angiograficznym naczyń wieńcowych nastąpiło zwężenie ≥ 70% w części proksymalnej, w co najmniej 1 naczyniu epikardialnym, klinicznie z cechami niedokrwienia (zmiany w EKG spoczynkowym lub zmiany w testach prowokacyjnych) lub stenoza ≥ 80% w jednym naczyniu wieńcowym, lub klasyczna postać dusznicy bolesnej.

Randomizacja chorych do grupy kierowanej do PCI z optymalnym leczeniem farmakologicznym (n = 1149) lub do grupy leczonej optymalnie farmakologicznie (n = 1138). Wszyscy chorzy otrzymywali 81–325 mg ASA dziennie lub 75 mg klopidogrelu przy nietolerancji ASA. Chorzy kierowani do PCI otrzymywali ASA i klopidogrel zgodnie z zaleceniami. Leczenie przeciwdusznicowe oparte było na stosowaniu metoprololu, amlodypiny i mononitratu w monoterapii lub w skojarzeniu oraz lisinoprilu lub losartanu w prewencji wtórnej. Wszyscy chorzy otrzymywali simwastatynę w monoterapii lub w skojarzeniu z ezetimibem. Ocena stanu zdrowia po 1., 3., 6. i 12 mies., a następnie corocznie do zakończenia badania. U chorych z stabilna dusznicą PCI zmniejsza liczbę objawów, dlatego w ocenie jakości życia zastosowano kwestionariusz (Seattle Angina Questionnarie) oceniający efekt leczenia z zmniejszeniem dolegliwości dławicowych. Kwestionariusz RAND 36 zastosowano celem oceny szeroko rozumianego stanu zdrowotnego (RAND 36 zawiera te same pozycje co SF-36, lecz jest inaczej oceniany).

Wyjściowo liczba chorych bez dolegliwości dławicowych była porównywalna w grupach (21% chorych w grupie leczonej PCI i farmakologicznie i 23% chorych w grupie leczonej farmakologicznie, p = 0,35). W obu grupach odsetek chorych bez objawów dławicowych wzrastała wraz z upływem czasu, a w grupie w której wykonano PCI liczba chorych bez dolegliwości dławicowych była istotnie statystycznie wyższa. Jednak po 36 mies. obserwacji odsetek chorych bez objawów dławicowych był porównywalny w grupach (59% vs 56% chorych odpowiednio w grupach, p = 0,30).

 

W Seattle Angina Questionnarie oceniano: sprawność fizyczną, stabilność dusznicy, częstość bólów dławicowych, zadowolenie z leczenia i jakość życia. Skala ocen od 0 do 100. Liczba punktów była istotnie statystycznie wyższa w grupie leczonej PCI i farmakologicznie w porównaniu z grupa leczona tylko farmakologicznie (p < 0,001 dla wszystkich pozycji). Również w okresie pomiędzy 6 a 24 mies. leczenia uzyskane wyniki były wyższe w grupie leczonej PCI i farmakologicznie. Po 36 mies. leczenia różnice pomiędzy grupami były nieistotne statystycznie.

W kwestionariuszu RAND 36 chorzy oceniali: funkcjonowanie fizyczne, sprawność fizyczną, sprawność emocjonalną, samopoczucie, witalność, przystosowanie społeczne, występowanie bólu, ogólny stan zdrowia. Skala ocen od 0 do 100. Obserwowano poprawę we wszystkich ocenianych pozycjach w okresie od 1 do 3 mies. w obu grupach. Po 3 mies. w grupie leczonej PCI i farmakologicznie różnica istotna statystycznie wystąpiła w ocenie: funkcjonowania fizycznego (p < 0,001), sprawności fizycznej (p < 0,001), witalności (p < 0,008), występowania bólu (p < 0,006) i ogólnego stanu zdrowia (p < 0,001) w porównaniu z grupa leczoną tylko farmakologicznie. Korzyści z stosowanego leczenia były mniej wyraźne w poszczególnych pozycjach w porównaniu z Seattle Angina Questionnarie, a przewaga w strategii opartej o PCI nie dotyczyła wszystkich pozycji i była krótsza. Po 6 mies. przewaga istotna statystycznie utrzymywała się w ocenie funkcjonowania fizycznego i sprawności fizycznej, bez różnic po 12 mies. obserwacji.

 

W grupie chorych z dusznicą bolesną stabilną leczonych PCI i farmakologicznie jak i w grupie leczonej tylko farmakologicznie obserwuje się istotną poprawę stanu zdrowia w dłużej obserwacji. Chorzy po wykonanej PCI mieli istotną statystycznie szybsza poprawę stanu ogólnego, ale po 36 mies. obserwacji ocena stanu zdrowia była porównywalna pomiędzy grupami.