Ostatnie badania wskazują, że chorobowość i śmiertelność jest porównywalna pomiędzy grupami chorych w których dążono do utrzymania rytmu zatokowego w porównaniu z grupą w której kontrolowano częstość rytmu serca. Utrzymanie rytmu zatokowego przez dłuższy okres czasu wiąże się poprawą funkcji serca i poprawą jakości życia. Dlatego dąży się do utrzymania rytmu zatokowego szczególnie u chorych objawowych z tachykardiomiopatiami. Oczywiście utrzymanie farmakologiczne rytmu serca jest trudne. Lekiem najskuteczniej utrzymującym rytm zatokowy jest amiodaron. Niestety stosowanie leku wiąże się z licznymi objawami ubocznymi zależnymi od dawki, lecz nie powoduje wzrostu śmiertelności w grupie chorych z niewydolnością serca i chorobą wieńcową. Wydaje się, że stosowanie amiodaronu przez krótki okres czasu może wiązać się z mniejszą ilością powikłań.

 

Ocena ciągłego w porównaniu z okresowym stosowaniem amiodaronu celem utrzymania rytmu zatokowego z oceną występowania poważnych zdarzeń zależnych od stosowanego leczenia i wpływu na śmiertelności i leczenie szpitalne z powodów sercowo-naczyniowych.

Grupę badaną stanowiło 214 chorych u których stwierdzono nawrót objawowego migotania lub trzepotania przedsionków, trwające krócej niż rok, z częstością serca > 75 bpm, leczeni lekami antykoagulacyjnymi przez ostatnie 2 tyg.

Randomizacja po 4 tyg. stosowaniu amiodaronu w dawce 600 mg dziennie i po wykonaniu kardiowersji eklektycznej z uzyskaniem rytmu zatokowego do grupy otrzymującej amiodaron okresowo (n = 106 chorych) lub do grupy otrzymującej amiodaron na stałe (n = 108 chorych). Po uzyskaniu rytmu zatokowego dawkę amiodaronu redukowano do 200 mg dziennie. W grupie otrzymującej amiodaron okresowo, leczenie przerywano po 4 tyg. od uzyskania rytmu zatokowego. W przypadku nawrotu migotania przedsionków amiodaron włączano lub zwiększano dawkę leku na 4 tyg. przed kolejną kardiowersją i leczono przez kolejne 4 tyg. po kardiowersji lub zmniejszano dawkę leku w zależności od stężenia amiodaronu we krwi. Przy nawrocie migotania przedsionków amiodaron dawkowano tak samo jak na początku badania. Wszyscy chorzy przez cały okres obserwacji stosowali leki antykoagulacyjne z utrzymaniem INR w granicach 2,5 do 3,5. Kontrolne badania po 2 tyg. a następnie po 1., 4., 8., 12.,16., 20. i 24. mies. Po pierwszych 2 tyg. oceniano zapis EKG i wykonywano badanie holterowskie. W czasie kontrolnych wizyt wykonywano zapis EKG, badania laboratoryjne i oznaczono stężenie amiodaronu we krwi. Co 7 mies. wykonywano RTG klatki piersiowej.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: poważne objawy uboczne związane z leczeniem amiodaronem.

Drugorzędowy punkt końcowy: zgony, leczenie szpitalne związane z wykonaniem kardiowersji, z powodu migotania przedsionków i z powodu powikłań po leceniu amiodaronem.

Średni wiek chorych wyniósł 67 lat, mężczyźni stanowili 65% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 41% chorych, dusznicę bolesną u 16%, niewydolność serca u 8%, wady zastawkowe u 6%, cukrzycę u 10%, chorobę naczyń obwodowych u 13%. Średnia wartość BP – 136/71 mm Hg.

Migotanie przedsionków stwierdzono u 96% chorych, trzepotanie u 4%. Średni czas trwania zaburzeń rytmu 36 dni. Główne objawy zgłaszane przez chorych to kołatanie serca u 38%, duszność u 62% i zmęczenie u 49%. Średni wymiar lewego przedsionka 47 mm, wymiar końcoworozkurczowy lewej komory – 51 mm.

Średnia skumulowana dawka amiodaronu w grupie leczonej okresowo wyniosła 48 g, w grupie leczonej ciągle 123 g (p < 0,001). W czasie obserwacji nawrót migotania przedsionków obserwowano u 85 chorych w grupie leczonej okresowo i u 56 w grupie leczonej ciągle (p < 0,001). Na zakończenie badania na rytmie zatokowym pozostawało 51 chorych w grupie leczonej okresowo i 64 chorych w grupie stosującej amiodaron stale (p = 0,05).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: poważne objawy uboczne wystąpiły u 37 chorych w grupie leczonej okresowo i u 34 chorych leczonych stale amiodaronem, co daje 22,5 vs 22,3 zdarzeń na 100 osobolat (p = 0,97). Objawy uboczne niezwiązane z układem krążenia wystąpiły u 20 vs 25 chorych , co daje 10,0 vs 12,0 zdarzeń na 100 osobolat (p = 0,055), a związane z układem krążenia u 17 vs 9 chorych co daje 8,5 vs 4,9 zdarzeń na 100 osobo lat odpowiednio w grupach (p = 0,19). Główne objawy uboczne związane z leczeniem amiodaronem dotyczyły powikłań ze strony tarczycy, a przypadku powikłań sercowo-naczyniowych bradyarytmie wymagające implantacji stymulatora.

Drugorzędowy punkt końcowy: wystąpił u 56 chorych w grupie leczonej okresowo amiodaronem i u 35 chorych w grupie stale stosującej amiodaron (p = 0,02). Zmarło 2 chorych w każdej z grup. Główna różnica dotyczyła liczby wykonywanych kardiowersji (34 vs 22 chorych), gdyż liczba hospitalizacji z wyłączeniem pobytów związanych z wykonaniem kardiowersji była podobna pomiędzy grupami (p = 0,08).

 

Objawy uboczne obserwowano z podobną częstością pomiędzy grupami leczonymi okresowo lub stale amiodaronem celem utrzymania rytmu zatokowego po wykonanej kardiowersji. W grupie leczonej okresowo częściej obserwowano nawrót migotania przedsionków i chorzy byli częściej leczeni szpitalnie.