W celu zmniejszenia ryzyka krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego, w obowiązujących rekomendacjach zaleca się stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych z inhibitorami pompy protonowej lub inhibitorami cyklooksygenazy 2 (cyclo-oxygenase 2, COX-2). Krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, z jelita cienkiego lub grubego, są rzadkie i niezależne od uwalniania nadmiernej ilości kwasu solnego. Dane kliniczne wskazują, że inhibitory COX-2 w większym stopniu odpowiadają za uszkodzenie śluzówki w dolnym odcinku przewodu pokarmowego niż inhibitory pompy protonowej.

 

Ryzyko wystąpienia powikłań w przewodzie pokarmowym w czasie leczenia celekoksybem, w porównaniu z leczeniem diklofenakiem i omeprazolem w grupie chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi i reumatycznymi stawów i podwyższonym ryzykiem krwawienia.

Grupę badaną stanowiło 4484 chorych w wieku ≥60 lat bez stwierdzonego krwawienia lub z przebytym krwawieniem z przewodu pokarmowego lub z rozpoznanym owrzodzeniem oraz w wieku 18–59 lat z owrzodzeniem lub krwawieniem z przewodu pokarmowego stwierdzonym wcześniej niż przed 90 dniami przed włączeniem do badania. W badaniu wyjściowym – negatywny test na obecność Helicobacter pylori lub przebyta eradykacja po infekcji.

Randomizacja do grupy leczonej celekoksybem w dawce 200 mg dwa razy dziennie (n=2238) lub do grupy leczonej diklofenakiem w dawce 75 mg dwa razy dziennie i omeprazolem w dawce 20 mg raz dziennie (n=2246) przez 6 miesięcy. Chorzy mogli stosować leki zobojętniające kwas solny, paracetamol do 4 g w ciągu dnia i antagonistów receptora H2, ale nie dłużej niż przez 3 dni w tygodniu. Kortykosterydy (≤10 mg dziennie) lub inne leki modyfikujące przebieg choroby mogły być stosowane pod warunkiem przestrzegania stałych dawek w okresie co najmniej 12 tygodni przed włączeniem do badania. Kontrolne badania po 1., 2., 3. i 6. miesiącu leczenia.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: klinicznie istotne objawy ze strony układu pokarmowego.

Drugorzędowy punkt końcowy: ocena stanu w skali Patients' Global Assessment of Arthritis, objawy ze strony układu pokarmowego i owrzodzenia objawowe, umiarkowane i ciężkie objawy brzuszne, przerwanie leczenia z powodu objawów ze strony układu pokarmowego.

Średni wiek chorych wynosił 65 lat, 18% badanych stanowili mężczyźni. Choroby sercowo-naczyniowe stwierdzono u 67% chorych. Z powodu zmian zwyrodnieniowych stawów leczono 84% chorych, z powodu choroby reumatycznej stawów – 16% chorych. Przebyte krwawienie lub owrzodzenie przewodu pokarmowego u 19% chorych, przebyte zakażenie Helicobacter pylori u 22%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: stwierdzono u 20 chorych leczonych celekoksybem i u 81 chorych leczonych diklofenakiem i omeprazolem. W 6-miesięcznym okresie leczenia celekoksybem punkt pierwotny wystąpił u 0,9% chorych, w porównaniu z 3,8% chorych w grupie leczonej diklofenakiem i omeprazolem. Średnia różnica wynosząca 2,9% była istotna statystycznie (p<0,0001). Klinicznie istotną niedokrwistość rozpoznano u 15 v. 77 chorych, odpowiednio w grupach.

Drugorzędowy punkt końcowy: w ocenie Patients' Global Assessment of Arthritis stwierdzono wzrost o 0,75 punktu w grupie leczonej celekoksybem i o 0,77 punktu w grupie leczonej diklofenakiem i omeprazolem (p=0,41). Objawy ze strony układu pokarmowego i objawowe owrzodzenia obserwowano u 25 v. 92 chorych (p<0,0001), a umiarkowane i ciężkie objawy brzuszne u 336 v. 384 chorych, odpowiednio w grupach (p=0,03). Z powodu powikłań ze strony przewodu pokarmowego przerwało leczenie odpowiednio 114 v. 167 chorych (p=0,0006).

U 20 chorych stwierdzono 21 zdarzeń sercowo-naczyniowych. U 11 chorych zdarzenia zakwalifikowano jako pierwotne (u 6 chorych leczonych celekoksybem i u 5 chorych leczonych diklofenakiem i omeprazolem), a u 9 chorych zakwalifikowano je jako zdarzenia wtórne.

 

U chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi i reumatycznymi stawów i podwyższonym ryzykiem krwawienia, ryzyko powikłań ze strony układu pokarmowego jest niższe przy leczeniu celekoksybem niż diklofenakiem i omeprazolem. Ryzyko zdrzeń sercowo-naczyniowych było niskie i podobne w grupach.