Chorzy z cukrzyca typu 2 mają od 2 do 11 razy większe ryzyko rozwoju niewydolności serca w porównaniu do chorych w porównywalnym wieku bez cukrzycy. Nową grupa leków stosownych w leczeniu cukrzycy są tiazolidinediony, zwiększające wrażliwość tkanek na insulinę. Ograniczeniem w ich stosowaniu jest zależna od dawki retencja płynów. Mechanizm zatrzymywania wody nie jest dokładnie poznany, ale wiąże się z absorpcja jonu sodu z cewki zbiorczej nefronu, w której licznie występują receptory PPARγ, farmakologiczny cel tiazolidinedionów.

 

Ocena wpływu pioglitazonu na funkcje serca u chorych z cukrzycą typu 2 i objawową niewydolnością serca w porównaniu z glyburidem.

Grupę badaną stanowiło 518 chorych w wieku ≥ 18 lat, z stężeniem hemoglobiny glikolizowanej ≥ 7,0 g%, masą ciała ≤ 48 kg/m2, w II-III klasie NYHA niewydolności serca, z EF ≤ 40%.

Randomizacja do grupy leczonej pioglitazonem w dawkach wzrastających do maksymalnej 45 mg dziennie (n = 262 chorych) lub do grupy leczonej glyburidem w dawkach wzrastających do maksymalnej 15 mg dziennie (n = 256 chorych). W przypadku nie osiągnięcia wymaganych stężeń glikemii u chorych stosowano insulinę. Badania kontrolne co tydzień przez pierwsze 2 tyg., a następnie co miesiąc do zakończenia badania.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: pogorszenie niewydolności serca oceniane jako, zgony sercowo-naczyniowe, leczenie szpitalne z powodu pogorszenia niewydolności serca lub pobyt w oddziale ratunkowym z powodu pogorszenia niewydolności serca.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany parametrów echokardiograficznych i ocena funkcjonalna niewydolności serca.

Średni wiek chorych wyniósł 64 lat, mężczyźni stanowili 74% badanych. Niewydolność serca z powodu choroby niedokrwiennej u 68%chorych, w przebiegu nadciśnienia tętniczego u 15%, kardiomiopatia idiopatyczna u 13%, z innej przyczyny u 4%. W II klasie NYHA było 81% chorych, w III – 19%. Średni czas trwania cukrzycy 141 mies., niewydolności serca 57 mies. Średni BMI – 29,5 kg/m², średnia wartość BP – 126/75 mm Hg, EF – 29,5%.

W czasie badania insulinę włączono u 53 chorych w grupie leczonej pioglitazonem i u 29 chorych w grupie leczonej glyburidem. Połowa chorych leczonych pioglitazonem stosowała maksymalne dawki leków w porównaniu z jedna trzecią chorych leczonych glyburidem.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: punkt złożony wystąpił u 35(13,4%) chorych w grupie leczonej pioglitazonem i u 21(8,2%) chorych w grupie leczonej glyburidem (p = 0,024). Liczba zgonów (5 vs 6 chorych odpowiednio w grupach) jak i pobytów w oddziale ratunkowym (4 vs 3 chorych) była podobna w grupach. Natomiast leczono szpitalnie z powodu pogorszenia niewydolności serca 26(9,9%) chorych w grupie leczonej pioglitazonem i 12(4,7%) chorych w grupie leczonej glyburidem. W analizie podgrup, pogorszenie niewydolności serca częściej obserwowano w grupie stosującej insulinę przed włączeniem do badania w grupie leczonej pioglitazonem w porównaniu z grupą leczoną glyburidem (19,1 vs 8,4% chorych, p = 0,032), w wieku >64 lat (14,7 vs 7,1% chorych, p = 0,037) i w grupie mężczyzn (13,0 vs 7,1% chorych, p = 0,30).

Drugorzędowy punkt końcowy: nie obserwowano zmian w parametrach echokardiograficznych, indeksu objętości lewej komory, EF i frakcji skracania. Natomiast wzrósł rzut serca o 0,14 ml/min/m² w grupie leczonej pioglitazonem, a uległ obniżeniu o 0,03 ml/min/m² w grupie leczonej glyburidem (p = 0,003).

Poziom glikemii na czczo był istotnie statystycznie niższy w grupie leczonej pioglitazonem w porównaniu z leczeniem glyburidem w 24 tyg leczenia (p = 0,007).

Objawy uboczne wystąpiły z podobną częstością w grupach. Leczenie przerwało 21% chorych w grupie otrzymującej pioglitazon i 19% chorych w grupie otrzymującej glyburid. W grupie leczonej pioglitazonem obserwowano istotny statystycznie wzrost masy ciała w porównaniu z grupa leczoną glyburidem, 2,1 vs 1,2 kg odpowiednio (p = 0,012).

 

Leczenie pioglitazonem wiązało się z częstszym leczeniem szpitalnym z powodu pogorszenia niewydolności serca, bez wzrostu liczby zgonów sercowo-naczyniowych lub pogorszenia funkcji lewej komory w ocenie echokardiograficznej.