Niewydolność serca jest coraz poważniejszym problemem publicznej służby zdrowia. Leczenie inhibitorami enzymu konwertującego (ACEI) oraz lekami blokującymi receptory beta-adrenergiczne (BB) jest podstawą współczesnej farmakoterapii. Zaawansowany wiek jest częstą przyczyną zaniechania leczenia BB w codziennej praktyce lekarskiej pomimo istnienia przekonywujących dowodów skuteczności terapii. Zasadnicza obawa przed stosowaniem BB w tej grupie chorych wynika z przekonania o złej ich tolerancji, opartego o indywidualne doświadczenia oraz niewielką reprezentację chorych > 70. roku życia w badaniach klinicznych oceniających skuteczność BB.

Cel badania
Ocena tolerancji karwedilolu u chorych > 70. roku życia z przewlekłą, skurczową niewydolnością serca.

Chorzy kwalifikowani do badania przez lekarzy opieki podstawowej, lekarzy kardiologów niepracujących w szpitalach klinicznych i geriatrów.

Punktem końcowym badania była tolerancja karwedilolu oceniana w całej grupie badanej oraz w podgrupach wiekowych: 70-74 lata, 75-79 lat i > 80. roku życia. Za prawidłową tolerancję leczenia przyjęto stosowanie leku w dawce 6,25 mg 2 razy dziennie przez co najmniej 3 mies. w trakcie 6-miesięcznej obserwacji.

Wraz ze wzrostem wieku w grupach malała liczba mężczyzn, do grupie wiekowej 70-74 lat zakwalifikowano 60% badanych, do grupy wiekowej 75-79 lat – 56% i do grupy > 80. roku życia – 41%. Dusznice bolesną stwierdzono u 60%, cukrzycę u 30%. Leczenie szpitalne w ostatnich 6 mies. u 42% chorych. Średnia wartość EF – 38%.

W wszystkich 3 grupach chorych osiągnięto istotną redukcję ciśnienia skurczowego, rozkurczowego oraz tętna (p < 0,05), wzrost wartości EF i poprawę w klasie NYHA po 6 mies. leczenia (p < 0,05).

Spośród włączonych do badania 80% chorych tolerowało stosowanie karwedilolu. W grupie wiekowej 70-74 lata, dobrze tolerowało karwedilol 84,3% chorych, w grupie 75-79 lat –76,8%, w grupie wiekowej > 80. roku życia – 76,8% chorych. Odnotowano istotny statystycznie spadek tolerancji karwedilolu wraz z wiekiem (p < 0,05). Maksymalna stosowana dawka karwedilolu była porównywalna w podgrupach wiekowych. W grupie 70-74 lata – 33,3 mg dziennie, w grupie 75-79 lat – 30,4 mg i w grupie > 80.roku życia – 29,3 mg.

Porównanie tolerancji innych leków przedstawiało się następująco. ACEI tolerowało 78,6% chorych, leki blokujące receptor angiotensyny – 80,2%, spironolakton – 76,5%, diuretyki – 75,3%, digoksynę – 76,3%.

Najczęstszą przyczyną przerwania leczenia był zgon ( w grupie wiekowej 70-74 lata – 15,7% chorych, w grupie 75-79 lat – 23,4%, w grupie > 80. roku życia – 41,3% chorych) i objawowe niedociśnienie (około 13% chorych).

W analizie wieloczynnikowej, niezależnymi czynnikami zmniejszającymi tolerancję karwedilolu były: zaawansowany wiek, niskie ciśnienie rozkurczowe, niska wartość EF, przewlekła choroba oskrzelowo-płucna oraz cukrzyca.

Karwedilol jest dobrze tolerowany przez chorych > 70. roku życia. Karwedilol może być stosowany u starszych chorych z przewlekłą niewydolnością serca bez obaw o brak tolerancji.