Zaburzenia erekcji (erectile dysfunction, ED) dotyczą w różnym stopniu 52% mężczyzn między 40. a 75. rokiem życia. Częstość ED u chorych z chorobą wieńcową jest wyższa niż w całej populacji i dotyczy około 75% chorych ze stabilną chorobą wieńcową. Pomimo licznych badań wiedza na ten temat jest niepełna, a w szczególności nieznane są dane porównujące częstość ED w przypadku ostrego przebiegu choroby i jej postaci przewlekłej.

 

Cel badania
Ocena częstości występowania ED w powiązaniu ze stopniem nasilenia miażdżycy naczyń wieńcowych, w przebiegu ostrych zespołów wieńcowych (acute coronary syndrome, ACS) i u chorych z przewlekłą stabilną chorobą wieńcową.

Grupę badaną stanowiło 360 chorych kierowanych do badania angiograficznego z powodu ACS lub z powodu nasilonych objawów dławicowych przy stabilnym przebiegu choroby.

Kwalifikacja chorych do 4 grup badania: grupy chorych z ACS i angiograficznie stwierdzoną zmianą w jednym naczyniu (n = 95 chorych), do grupy z ACS i zmianami angiograficznymi w 2 lub 3 naczyniach wieńcowych (n = 95 chorych), do grupy z przewlekłą chorobą wieńcową i chorobą wielonaczyniową (n = 95 chorych), lub do grupy kontrolnej bez zmian w naczyniach wieńcowych (n = 95 chorych). Zmiany w naczyniach wieńcowych były ponadto oceniane w oparciu o wskaźnik Gensini, zmodyfikowany dla ACS (skala 0-5).

U wszystkich chorych wykonywano badania laboratoryjne z oznaczeniem poziomem lipidów, glukozy na czczo i poziomu testosteronu. Ocenę zaburzeń erekcji oceniano na podstawie kwestionariusza IIEF-EFD (international index of erectile function) obejmującego 6 pytań z możliwością odpowiedzi w skali 0-5. ED rozpoznawano przy wyniku < 26 punktów.

 

Średni wiek chorych wyniósł 54 lata. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 52% chorych, cukrzycę u 14%, hipercholesterolemię u 81%, otyłość u 18%. Palacze – 60% badanych. Średnia wartość BMI – 26,5 kg/m². Trzy lub więcej czynników ryzyka choroby wieńcowej u 46% chorych. W grupie chorych z ACS zawał serca z uniesieniem odcinka ST u 68% chorych, zawał serca bez uniesienia odcinka ST u 15%, niestabilną dusznicę u 17%. Stężenie wolnego testosteronu porównywalny w grupach – 11 pg/ml.

Zaburzenia erekcji wystąpiły u takiego samego odsetka chorych w grupie kontrolnej i w grupie chorych z ACS i zmianą w jednym naczyniu – 24% i 22% chorych odpowiednio w grupach. Natomiast w grupie chorych z ACS i zmianami w co najmniej 2 naczyniach oraz u chorych z przewlekłą chorobą wieńcową odsetek chorych był istotnie statystycznie wyższy – 55% i 65% chorych odpowiednio w grupach (p < 0,001 w porównaniu z grupą kontrolną i grupą z ACS z jedną zmianą w naczyniu).

W postaci przewlekłej choroby liczba chorych z ED była podobna bez względu na stopień zaawansowania zmian miażdżycowych. W przypadku choroby jednonaczyniowej – 67% chorych, dwunaczyniowej – 62,5% i choroby trzynaczyniowej – 66%.

Wskaźnik IIEF-EFD malał w zależności od postaci klinicznej choroby i liczby zajętych naczyń wieńcowych. W grupie z ACS i zmianą w jednym naczyniu wyniósł 27 punktów, w grupie z ACS i zmianami w co najmniej 2 naczyniach wyniósł 24 punkty (p = 0,004 w porównaniu z grupą poprzednią) i w grupie z przewlekłą postacią choroby wieńcowej wyniósł 24 punkty (p < 0,001 w porównaniu z grupą ACS i jedną zmianą naczyniową).

Średni czas zaburzeń erekcji poprzedzający wystąpienie objawów choroby wieńcowej wynosił w przypadku choroby jednonaczyniowej 12mies. (9,5-24 mies.), choroby dwunaczyniowej – 24 mies.(16,5-36 mies.) i choroby trzynaczyniowej – 33 mies.(21-47 mies.).

W analizie wieloczynnikowej wykazano, że czynnikami niezależnymi wystąpienia ED jest wiek (OR 1,10; 95% CI 1,05-1,16; p < 0,0001), choroba wielonaczyniowa vs jednonaczyniowa (OR 2,53; 95% CI 1,43-4,51; p = 0,0002) i postać choroby przewlekła vs ostra (OR 2,32; 95% CI 1,22-4,41; p = 0,01).

 

Częstość występowania zaburzeń erekcji jest związana z klinicznym obrazem choroby wieńcowej i rozległością zmian w naczyniach wieńcowych. U chorych ze stabilną postacią choroby, zaburzenia erekcji pojawiają się w okresie 2-3 lat przed objawami klinicznymi choroby wieńcowej.