Pomimo postępów w kardiochirurgicznym leczeniu choroby wieńcowej, wczesną niedrożność pomostów żylnych stwierdza się u znacznego odsetka chorych. Główną jej przyczyną jest zakrzepica w pomoście.

 

Ocena skuteczności kwasu acetylosalicylowego i klopidogrelu w utrzymaniu drożności pomostu żylnego we wczesnym okresie po zabiegu kardiochirurgicznym.

Grupę badaną stanowiło 224 chorych kierowanych do pierwszorazowego zabiegu pomostowania naczyń wieńcowych (coronary artery bypass grafting, CABG). CABG wykonywano z użyciem lub bez użycia krążenia pozaustrojowego.

Randomizacja do badania po zabiegu kardiochirurgicznym do grupy leczonej tylko ASA 100 mg dziennie (n=111) lub do grupy leczonej ASA i klopidogrelem w dawce 75 mg dziennie (n=113). Leczenie rozpoczynano w ciągu 48 godzin po zabiegu, u chorych stabilnych hemodynamicznie, z drenażem z klatki piersiowej <30 ml/godzinę w ciągu co najmniej 2 godzin. Leczenie kontynuowano przez 3 miesiące.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: drożność pomostów żylnych oceniana w wielorzędowej tomografii komputerowej.

Średni wiek chorych wynosił 59 lat, 73% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 60% chorych, przebyty zawał u 47%, przebytą PCI u 13%, cukrzycę u 40%, hiperlipidemię u 47%, incydenty mózgowe u 5%. Palenie tytoniu w wywiadzie – 56% badanych. Średni BMI – 26 kg/m².

Bez krążenia pozaustrojowego operowano 58% chorych. Średnio implantowano 3,1 pomostu u jednego chorego.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w grupie leczonej ASA niedrożne pomosty żylne stwierdzono w 14,3% przypadków, a w grupie leczonej ASA i klopidogrelem w 8,4% przypadków (p= 0,043). W analizie wieloczynnikowej zastosowanie podwójnej terapii przeciwpłytkowej wiązało się z utrzymaniem drożności pomostu (RR 2,0; 95% CI 1,02–3,9; p=0,045).

 

W krótkoterminowej obserwacji po CABG skojarzone leczenie ASA i klopidogrelem jest bardziej efektywne w utrzymaniu drożności pomostów żylnych niż stosowanie tylko ASA .