Wstęp. W ostatnich latach koszt leczenia chorych z użyciem stentów pokrytych lekami antyproliferacyjnym (drug eluting stent, DES) spowodował wzrost budżetów szpitali. U chorych z zmianami mnogimi często w czasie zabiegów inwazyjnych (percutaneous coronary intervention, PCI) u jednego chorego stosuje się zarówno DES, jak i stenty metalowe (bare metal stent, BMS). Brak jest badań porównujących różne strategie działania w przypadku stentowania zmian mnogich, jak i nie jest znany koszt leczenia z wykorzystaniem tylko DES, w porównaniu do zbiegów hybrydowych z wykorzystaniem DES jak i BMS.
Cel badania. Porównanie kosztów leczenia z użyciem stentów pokrytych paklitakselem (paclitaxel eluting stent, PES), w porównaniu do leczenia hybrydowego (PES i BMS) u chorych z zmianami mnogimi w naczyniach wieńcowych.

Średni wiek chorych wyniósł 61,5 lat, mężczyźni stanowili 84% badanych. Przebyty zawał stwierdzono u 33%, cukrzycę u 24%. Średnia wartość EF – 48,5%. Klinicznie dusznica stabilna u 69,% chorych, dusznica niestabilna/zawał bez uniesienia odcinka ST u 30,5%.
Liczba zmian podobna w grupach, w grupie leczonej hybrydowo - 353 zmian (implantowano 197 PES i 192 BMS), w grupie leczonej PES – 345 (implantowano 379 PES). Na jednego chorego implantowano średnio 3 stenty.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: koszty leczenia szpitalnego był istotnie statystycznie niższe w grupie chorych leczonych hybrydowo, w porównaniu do grypy leczonej PES, 14446 € vs 16415 € (p<0,0001). Po roku koszty leczenia były porównywalne w grupach (17625 € vs 18296 €), podobnie po 2 latach (18978 € vs 19152 €). ICER (incremental cost-effectiveness ratio) (inkrementalny współczynnik opłacalności, szacującego koszty uzyskania dodatkowego roku życia w pełnym zdrowiu) przy porównaniu PES vs leczenie hybrydowe wyniósł 5368 €, a po 2 latach 1234 €. Wskaźnik opłacalności (cost-effectiveness ratio), wyniósł po pierwszym roku 4533 €, a po drugim roku 1115 €.
Klinicznie obserwowano istotną statystycznie różnice pomiędzy grupą leczoną hybrydowo, a leczoną tylko PES, faworyzująca postępowanie związane z implantacją PES. Redukcja MACE była istotna statystycznie w grupie z implantowanymi PES zarówno po 12 mies. (OR 0,32; 95%CI 0,15-0,65; p=0,001), jak i po 24 mies. (OR 0,37; 95%CI 0,19-0,70; p=0,001). Zgon, zgon sercowy i zawał wystąpił z podobną częstością w grupach. Ponowna rewaskularyzacja była istotnie statystycznie częściej wykonywana w grupie chorych leczonych hybrydowo. Leczenie oparte na stentowaniu tylko PES wiązało się z istotna statystycznie redukcja ponownej TVR zarówno po 12 mies. (OR 0,28; 95%CI 0,13-0,58; p=0,005), jak i po 24 mies. (OR 0,38; 95%CI 0,19-0,74; p=0,004).
Drugorzędowy punkt końcowy: TLR częściej wykonano w grupie leczonej hybrydowo u 22,0% chorych w porównaniu do 7,8% chorych leczonych tylko PES (p=0,004). Późna utrat światła wyniosła odpowiednio w grupach 0,64±0,93 mm vs 0,35±0,54 mm (p=0,0006). Również restenozę angiograficznie częściej rozpoznano u chorych leczonych hybrydowo, u 32,2% vs 12,8% chorych w grupie z implantowanymi PES (p=0,0001).

Wnioski. Strategia oparta na stentowaniu tylko PES jest bezpieczna i związana z korzystnym wskaźnikiem opłacalności, w porównaniu do strategii opartej na leczeniu hybrydowym (PES i BMS).