Grupę badaną stanowiło 9478 chorych w wieku > 45 lat z jednym z następujących stanów chorobowych, chorzy z licznymi czynnikami ryzyka aterotrombozy lub udokumentowaną chorobą wieńcową, naczyń mózgowych lub tętnic obwodowych.

Analiza post hoc populacji chorych typu „CAPRIE”. Chorzy z przebytym zawałem ≤ 35 dni przed włączeniem do badania, przebytym udarem niedokrwiennym w okresie ≥ tydzień do ≤ 6 mies. przed włączeniem do badania i objawową chorobą tętnic obwodowych, definiowaną jako chromanie przestankowe z wskaźnikiem ramię kostka ≤ 0,85 lub z poprzednio stwierdzanym chromaniem przestankowym, ale po leczeniu inwazyjnym (amputacja, pomost, procedura inwazyjna naczyniowa). Kryterium „CAPRIE-like” spełniało 9478 chorych, z czego 4735 otrzymywało klopidogrel i ASA, a 4743 tylko ASA (placebo klopidogrel).
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zgon sercowo-naczyniowy, zawał lub udar i ciężkie krwawienia w kwalifikacji GUSTO.
Drugorzędowy punkt końcowy: zgon sercowo-naczyniowy, zawał, udar, ponowna hospitalizacja z powodu niestabilnej dusznicy, przemijający atak niedokrwienny lub rewaskularyzacja i umiarkowane krwawienia wg skali GUSTO.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w ocenianej populacji u 8,8% chorych w grupie otrzymującej ASA wystąpił punkt pierwotny, w porównaniu z 7,3% chorych w grupie otrzymującej ASA i klopidogrel (HR 0,83; 95% CI 0,72–0,96; p = 0,01). U chorych z przebytym zawałem punkt pierwotny wystąpił u 8,3 vs 6,6% chorych odpowiednio w grupach (HR 0,77; 95% CI 0,61–0,98; p = 0,031). U chorych z przebytym udarem wystąpiła podobna redukcja ryzyka wystąpienia punktu pierwotnego, 10,7 vs 8,4% chorych w grupach (HR 0,78; 95% CI 0,62–0,98; p = 0,29). W grupie z objawową chorobą tętnic obwodowych, pomimo mniejszej liczby zdarzeń niepożądanych w grupie otrzymującej klopidogrel, nie osiągnięto istotności statystycznej (p = 0,285). W grupie chorych z wielołożyskową lokalizacją aterotrombozy punkt pierwotny wystąpił u 18,5% chorych w grupie otrzymującej ASA i u 10,6% chorych otrzymujących ASA i klopidogrel (HR 0,55; 95% CI 0,33–0,91; p = 0,018). Ciężkie krwawienia obserwowano u podobnej liczby chorych, u 1,5% chorych w grupie ASA i u 1,7% chorych w grupie ASA i klopidogrelu (p = 0,51).
Drugorzędowy punkt końcowy: poszczególne zdarzenia sercowo-naczyniowe wystąpiły z podobną częstością w grupach, bez względu na okres trwania badania. Umiarkowane krwawienia obserwowano natomiast u 1,3% chorych w grupie otrzymującej ASA i u 2,0% chorych w grupie otrzymującej dwa leki przeciwpłytkowe (HR 1,6; 95% CI 1,16–2,20; p = 0,004).

Wnioski

W grupie chorych z przebytym zawałem, udarem lub objawową chorobą tętnic obwodowych, zastosowanie dwóch leków przeciwpłytkowych – klopidogrelu i ASA – przynosi istotne korzyści kliniczne. Intensywne leczenie przeciwpłytkowe może być korzystniejsze niż samo leczenie ASA, ale strategia ta wymaga dalszych badań klinicznych.