Endaterektomia szyjna jest główną metodą leczenia chorych z objawami zwężenia tętnicy szyjnej. W ostatnich latach wzrasta liczba chorych leczonych alternatywnie (angioplastyką balonową lub stentowaniem tętnic) chociaż brak danych wskazujących na porównywalność tych metod z leczeniem chirurgicznym zarówno w zakresie bezpieczeństwa, jak i wyników odległych. Brak jest również danych oceniających efekty endaterektomii szyjnej w obserwacjach trwających powyżej 4 lat.

 

Ocena skuteczności endarterektomii szyjnej w porównaniu do angioplastyki lub stentowania naczyń szyjnych w obserwacji wieloletniej.

Grupę badaną stanowiło 504 chorych kierowanych do zabiegu endarterektomii lub leczenia naczyniowego z powodu zwężenia tętnicy szyjnej wewnętrznej. Chorzy spełniali kryteria kwalifikacyjne do leczenia każdą z proponowanych metod.

Randomizacja do grupy leczonej naczyniowo (angioplastyka lub stentowanie tętnic wieńcowych) (n = 252 chorych) lub do grupy leczonej endarterektomią (n = 253 chorych). Kontrolne badanie po 1. i 6. mies., a następnie corocznie.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zgon lub udar z widocznym kalectwem.

Średni wiek chorych wyniósł 68 lat, mężczyźni stanowili 70% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 56% chorych, przebyty zawał u 18%, migotanie przedsionków u 5%, cukrzycę u 14%, hipercholesterolemię u 33%, incydenty mózgowe u 7%, chorobę naczyń obwodowych u 22%. Palący obecnie lub w przeszłości – 78% badanych. Średnia wartość BP – 152/84 mm Hg.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: po 8 latach obserwacji zmarło lub stwierdzono udar ze znacznym kalectwem u 45,2% chorych w grupie leczonej naczyniowo i u 50,4% chorych leczonych chirurgicznie (HR 1,02; 95% CI 0,79-1,32). Udar lub zgon okołozabiegowy częściej obserwowano w grupie leczonej naczyniowo u 29,7% chorych w porównaniu do 23,5% chorych leczonych chirurgicznie (HR 1,35; 95% CI 0,94-1,93). Udar powyżej 7 dnia po zabiegu i zgon okołozabiegowy obserwowano u 26,6% w grupie leczonej naczyniowo i u 23,1chorych w grupie leczonej zabiegowo (HR 1,19; 95% CI 0,82-1,72). Zmarło z wszystkich przyczyn 43,0 vs 48,4% chorych odpowiednio w grupach (HR 1,07; 95% CI 0,82-1,40).

Udar mózgu lub TIA niezwiązane z zabiegiem częściej obserwowano w grupie leczonej naczyniowo, ale różnica pomiędzy grupami nie była istotna statystycznie. W okresie 8 lat udar lub TIOA niezwiązane zabiegiem stwierdzono u 36,9% chorych leczonych naczyniowo i u 30,2% chorych leczonych chirurgicznie (HR 1,37; 95% CI 0,95-1,97).

W podgrupach badania obejmujących płeć, wiek (≤ i > 68 lat), typ przebytego incydentu mózgowego (udar, TIA), wielkości zwężenia tętnicy szyjnej (< i ≥ 70%), współistniejącego zwężenia po stronie przeciwnej, stwierdzanego nadciśnienia, cukrzycy, przebytego zawału serca, choroby wieńcowej lub palenia tytoniu nie wykazano różnic w zastosowanych metodach leczenia w grupach.

 

Pomimo, ze w grupie leczonej naczyniowo stwierdzono większą liczbę udarów i TIA niezwiązanych z zabiegiem w porównaniu do grupy leczonej chirurgicznie, to różnica w wynikach nie była istotna statystycznie. Uzyskane dane wymagają dalszej oceny w trwających badaniach porównujących leczenie naczyniowe z endarterektomią.