Ból w klatce piersiowej jest często zgłaszanym objawem w oddziałach ratunkowych. Podejrzenie ostrego zespołu w takich wypadkach wzrasta w przypadku typowych zmian w zapisie EKG i/lub przy podwyższonych stężeniach markerów uszkodzenia serca. Jednak u około 30% chorych u których wykonuje się badanie angiograficzne nie stwierdza się zmian w naczyniach wieńcowych. Oczywiście należy brać pod uwagę inne przyczyny zgłaszanych dolegliwości. Częstą przyczyną chociaż rzadko rozpoznawaną jest skurcz tętnicy wieńcowej w czasie spoczynku.

 

Ocena częstości skurczu tętnicy wieńcowej u chorych z objawami ostrego zespołu wieńcowego, u których w badaniu angiograficznym nie stwierdzono zmian lub zmiany były nieistotne hemodynamicznie (stenoza <50%).

Grupę badaną stanowiło 488 kolejnych chorych kierowanych do badania angiograficznego z powodu zgłaszanych dolegliwości bólowych w klatce piersiowej w spoczynku, trwających > 20 min w ciągu ostatnich 48 godz., z zmianami w zapisie EKG sugerującymi niedokrwienie i/lub z podwyższonymi stężeniami markerów uszkodzenia serca.

W wykonanych badaniach angiograficznych zmiany w naczyniach wieńcowych stwierdzono u n = 350 chorych, bez zmian u n = 138 chorych. W przypadkach w których nie stwierdzano zmian w naczyniach wieńcowych, wykonywano prowokacyjny test acetylocholinowy. Wzrastające dawki 2, 20 i 100 µg acetylocholiny podawano przez cewnik do lewej tętnicy wieńcowej, co 3 min. Jeżeli test był ujemny 80 µg acetylocholiny podawano do prawej tętnicy wieńcowej. Jeżeli test był dodatni do tętnicy podawano perlinganit celem rozkurczenia naczynia.

Średni wiek chorych wyniósł 66 lat, mężczyźni stanowili 64,5% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 71% chorych, cukrzycę u 29%, hipercholesterolemię u 60%, otyłość u 16%. Palacze – 27% badanych.

Grupa chorych ze zmianami w naczyniach wieńcowych była starsza (67 vs 62 lata, p < 0,0001), a mężczyźni stanowili 71% chorych w porównaniu z 48% w grupie chorych bez zmian naczyniowych (p < 0,0001). W grupie z zmianami naczyniowymi na cukrzycę chorowało 33% chorych, w grupie bez zmian 19% (p = 0,002).

 

W grupie chorych bez zmian naczyniowych u 22 chorych ustalono rozpoznanie, u pozostałych 86 wykonano test z acetylocholiną. W grupie tej 42 chorych miało typowy ból powiązany ze skurczem naczyniowym po stymulacji acetylocholiną. Pozostałych 44 chorych w inny sposób odpowiadało na stymulację acetylocholiną.

W grupie chorych bez zmian naczyniowych, 7 chorych miało podwyższone stężenie troponiny i u 4 z nich stwierdzono spazm naczyniowy. W grupie 42 chorych u których wystąpił spazm naczyniowy po stymulacji acetylocholiną, uniesienie odcinka ST obserwowano u 20 chorych, u 3 chorych objawy niedokrwienia. U pozostałych chorych uzyskano zapisy trudne do interpretacji (LBBB, stymulator, zapisy złe techniczne w czasie bólu).

 

U co czwartego chorego z ostrym zespołem wieńcowym nie stwierdza się zmian naczyniowych. W grupie chorych bez zmian naczyniowych z objawami ostrego zespołu wieńcowego u 50% obserwowano spazm naczyniowy po stymulacji acetylocholiną. Spazm naczyniowy jest częstą przyczyną ostrego zespołu wieńcowego i powinien być uwzględniany w diagnostyce różnicowej.