Zespół Eisenmengera rozwija się u chorych z ubytkowymi wadami serca z początkowym dużym przepływem lewo-prawo, następnie rozwojem ciężkiej choroby naczyniowej płuc i pojawieniem się nadciśnienia tętniczego płucnego, w końcu odwróceniem przecieku i rozwojem sinicy. W przebiegu zespołu Eisenmengera dochodzi do nadmiernego uwalniania endoteliny-1, która ma silne właściwości wazokonstrukcyjne i mitogenne, co w efekcie prowadzi do pogłębienia już istniejącego ciężkiego nadciśnienia płucnego (pulmonary arterial hypertension, PAH). Jak dotąd, nie przeprowadzono badań z randomizacją oceniających skuteczność bosentanu, doustnego antagonisty endoteliny działającego na 2 receptory ET_A i ET_B w leczeniu nadciśnienia płucnego u chorych z wrodzonymi wadami serca

zespołem Eisenmengera.

Ocena skuteczności bosentanu u chorych z zespołem Eisenmengera.

Randomizacja w stosunku 2:1 do grupy otrzymującej 62,5 mg bosentanu 2 razy dziennie przez 4 tyg. a następnie 125 mg 2 razy dziennie (n = 37 chorych) lub do grupy placebo (n = 17 chorych).
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiana utlenowania krwi w spoczynku po 16 tyg. leczenia (ocena bezpieczeństwa leczenia).

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany średniego ciśnienia płucnego, wskaźnika przepływu płucnego i systemowego, wskaźnika naczyniowego oporu systemowego, ciśnienia tętniczego, ciśnienia w prawym przedsionku, długość dystansu w 6MWT i klasy funkcjonalnej wg WHO.

Średni wiek chorych 40 lat, mężczyźni stanowili 40% badanych. Czas trwania objawów do rozpoznania zespołu Eisenmengera 20 lat. Ubytek w przegrodzie międzykomorowej stwierdzono u 68% chorych, ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej u 25%, ubytek w obu przegrodach u 14% (tylko w grupie leczonej). Dystans przebyty w 6MWT – 350 m, wartość saturacji – 83%. Nie stwierdzono różnicy pomiędzy grupami pod względem parametrów hemodynamicznych.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: wartość saturacji w badaniu pulsoksymetrycznym porównywalna w obu grupach – 83,6% ± 5,1% w grupie placebo i 83,7 ± 6,2% w grupie leczonej bosentanem. Wartość saturacji krwi tętniczej pobranej w czasie cewnikowania lewej komory również porównywalna w obu grupach – 82,4 ± 5,3% vs 80,2 ± 8,9%. U żadnego chorego, biorącego udział w badaniu nie nastąpił wzrost SPO₂ ≥ 10% w porównaniu z wartością rejestrowaną na początku badania (maksymalny spadek w grupie przyjmującej placebo – 5,8%, w grupie leczonej – 3,5%).

Drugorzędowy punkt końcowy: w parametrach hemodynamicznych w grupie badanej obserwowano spadek średniego ciśnienia tętniczego płucnego o -5,5( ± 2,5) mm Hg w porównaniu z grupą przyjmującą placebo (p = 0,036), spadek wskaźnika oporu płucnego o -472( ± 221) dyne×s×m^-5 (p = 0,038) i średniego ciśnienia tętniczego o -6,3 mm Hg (p = 0,028). Przebyty dystans w 6MWT spadł w grupie przyjmującej placebo o 9,7m, a wzrósł w grupie leczonej o 43,4 m (p = 0,008). Poprawa funkcjonalna (przejście do II klasy wg WHO) nastąpiła u 2 chorych (13%) w grupie przyjmującej placebo i u 13 chorych (35%) w grupie leczonej. Pogorszenie klasy funkcjonalnej miało miejsce u jednego chorego w każdej z grup (klasa IV wg WHO po 16 tyg. leczenia). W grupie leczonej bosentanem częściej obserwowano obrzęki obwodowe, bóle głowy, kołatania serca, zawroty głowy i bóle w klatce piersiowej. Z powodu objawów niepożądanych leczenie przerwało po 2 chorych z każdej z grup.

Bosentan jest lekiem dobrze tolerowanym, powodującym wzrost wydolności fizycznej i poprawę parametrów hemodynamicznych i niewpływającym niekorzystnie na poziom utlenowaniu krwi tętniczej.