U około 10 do 15% chorych zgłaszających się do oddziałów ratunkowych stwierdza się duszność, wtórną do niewydolności serca czy chorób płuc. U około 80% chorych z zespołem ostrej niewydolności serca przyjmowanych do oddziałów ratunkowych głównym stwierdzany objawem jest duszność. W Europie do 2% populacji ma objawową niewydolność serca, a liczba chorych objawowych wzrasta wraz z wiekiem. Oznaczanie stężenia BNP u chorych z dusznością pomaga postawić rozpoznanie i włączyć odpowiednie leczenie. Przedsionkowy hormon natriuretyczny typu B jest uwalniany z komórek miocyta jako odpowiedź na wzrost ciśnienia napełniania i zwiększenie objętości krwi. W jednym z badań randomizowanych wykazano, że oznaczanie stężenia BNP wiąże się z zmniejszeniem liczby chorych leczonych szpitalnie i w oddziałach intensywnych, jak i skróceniem okresu pobytu szpitalnego, co zmniejsza koszty leczenia.

 

Ocena czy oznaczanie stężenia BNP zmienia liczbę i częstość hospitalizacji wśród chorych zgłaszających się do oddziałów ratunkowych z dusznością.

Grupę badaną stanowiło 612 chorych w wieku ≥ 40 lat, z nasiloną dusznością jako objaw główny wymagający oceny lekarskiej w ciągu 30 min od przyjęcia do oddziału.

Randomizacja do grupy w której oceniano stężenie BNP (n = 306 chorych) lub do grupy kontrolnej (n = 306 chorych). Wartość stężenia BNP była przekazywana lekarzowi leczącemu w ciągu 60 min. wraz z innymi wynikami badań. Jednocześnie informowano lekarza, że stężenie BNP < 100 ng/l wyklucza niewydolność serca, a stężenie > 500 ng/l uprawdopodabnia rozpoznanie niewydolności serca. Rutynowo u chorych wykonywano EKG, badanie radiologiczne płuc i EKG.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: liczba chorych hospitalizowanych, długość pobytu w szpitalu i zmiana w leczeniu chorych.

Drugorzędowy punkt końcowy: zgony i ponowne leczenie szpitalne w ciągu 30 dni.

Średni wiek chorych wyniósł 74 lat, mężczyźni stanowili 54% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 50% chorych, dusznicę bolesną u 42%, niewydolność serca u 36%, migotanie przedsionków u 28%, cukrzycę u 20%, niewydolność nerek u 11%, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc u 63%. Średnia wartość BP 142/73 mm Hg, czynność serca – 96 bpm.

Ortopnoe obserwowano u 20% badanych, kaszel u 50%, odkrztuszanie u 26%, gorączkę u 13% i obrzęk kostek u 16%. Osłuchowo rzężenia stwierdzono u 56% chorych, świsty u 28%, przepełnienie żył szyjnych u 29% i rozlane uderzenie koniuszka u 15%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: do leczenia szpitalnego przyjęto 85,6% chorych w grupie z znanym stężeniem BNP i 86,6% chorych w grupie kontrolnej (p = 0,74). Podobnie porównywalna ilość chorych w grupach przyjęto do oddziału intensywnej terapii (1 vs 3% chorych) i intensywnego nadzoru (12 vs 16% chorych). Również średni czas pobytu w szpitalu był porównywalny w grupach, 4,4 dnia w grupie z oznaczonym stężeniem BNP i 5,0 dni w grupie kontrolnej (p = 0,94). Liczba i rodzaj stosowanych leków w w oddziale ratunkowym była podobna w poszczególnych grupach i informacja o stężeniu BNP nie wpłynęła na zmianę lecenia.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmarło w czasie 30 dni 6,5% chorych w grupie z znanym stężeniem BNP i 6,9% chorych w grupie kontrolnej (p = 0,87). Ponownie szpitalnie leczono 18 vs 15% chorych odpowiednio w grupach (p = 0,27).

Niewydolność serca rozpoznano u 44,8% chorych w badanych grupach (u 148 chorych w grupie z znanym stężeniem BNP i u 126 chorych w grupie kontrolnej). Chorzy z niewydolnością serca byli starsi niż chorzy w grupie bez niewydolności (77 vs 71 lat, p < 0,001), częściej stwierdzano nadciśnienie tętnicze (63 vs 40% chorych), uprzednio rozpoznane niewydolność serca (60 vs 17% chorych) i chorobą wieńcową (60 vs 27% chorych), migotanie przedsionków (40 vs 19% chorych), niewydolność nerek (18 vs 6% chorych) cukrzycą (23 vs 17% chorych), natomiast rzadziej przewlekłą obturacyjna chorobę płuc. W grupie z niewydolnością serca stężenie BNP było znacząco wyższe niż w grupie bez niewydolności serca (830 vs 99 ng/l).

Ocena stężenia BNP u wszystkich chorych zgłaszających się do oddziałów ratunkowych z dusznością nie wpływa na wyniki leczenia chorych. Dane badania wskazują, że rutynowe oznaczanie BNP u chorych z nasiloną dusznością zgłaszających się do oddziałów ratunkowych nie powinno być zalecane.