Zaakceptowanie przez FDA stentów pokrywanych sirolimusem (sirolimus eluting stent, SES) i paklitakselem (paclitaxel elutin stent, PES), po ogłoszeniu kluczowych badań klinicznych, spowodowało ich szerokie użycie w świecie. W badaniach klinicznych oceniano różne skutki po implantacji stentów, a jednym z nich była zakrzepica w stencie. Problem ten nie dotyczył tylko stentów pokrywanych lekiem, lecz również stentów metalowych, chociaż częstość zakrzepicy była porównywalna pomiędzy stentami w obserwacji rocznej. Brak jest dużego badania oceniającego częstość zakrzepicy w stencie z obserwacją powyżej roku.

Celem pracy było porównanie częstości zakrzepicy w stencie, dla SES i PES, w praktyce klinicznej na podstawie danych z dwóch ośrodków referencyjnych.

Średni wiek badanych wynosił 63 lata, mężczyźni stanowili 75% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 51% chorych w grupie z implantowanym SES i u 41% chorych w grupie z implantowanym PES (p < 0,001), dyslipidemię u 55 vs 46% (p < 0,001), cukrzycę odpowiednio u 18 vs 14% chorych (p < 0,001), niewydolność nerek 4% chorych. Palacze – 45% badanych w grupie z implantowanym SES i 29% chorych w grupie z implantowanym PES (p < 0,001).

Ostry zespół wieńcowy stwierdzono przy przyjęciu u 54% chorych w grupie z implantowanym SES i u 61% w grupie z implantowanym PES (p < 0,001). Liczba implantowanych stentów wynosiła 1,9 vs 2,0 w odpowiednio grupach (p < 0,001). Długość zmian w grupach: 33,6 vs 37,9 mm (p < 0,001).
W czasie 3-letniej obserwacji angiograficznie potwierdzoną zakrzepicę stwierdzono u 152 chorych (średni czas obserwacji – 1,7 roku). Częstość zakrzepicy w stencie 1,3/100 pacjentolat. Wczesna zakrzepica (0–30 dni) u 91/152 chorych (60%), późna ( > 30 dni) u 61/152 chorych (40%). Częstość zakrzepicy wczesnej 1,1/100 pacjentolat i 0,6/100 pacjentolat dla zakrzepicy późnej. Średni czas do wystąpienia zakrzepicy 9 (3–342) dni po implantacji stentu. Dla zakrzepicy wczesnej 4 (1–6) dni, dla późnej 451 (211–665) dni. Skumulowana częstość zakrzepicy w stencie wyniosła 1,2% w 30. dniu, 1,7% w 1. roku, 2,3% w 2. roku i 2,9% w 3. roku. Częstość zdarzeń zakrzepowych pomiędzy 30. dniem a 3. rokiem wyniosła 0,6% na rok. Chorzy z zakrzepicą byli młodsi (60,3 vs 62,5 roku; p = 0,01), z ostrym zespołem wieńcowym przy przyjęciu (71 vs 59% chorych; p = 0,02), z zmianami w rozgałęzieniach (28 vs 16% chorych; p = 0,003), z większą liczbą stentów (2,35 vs 1,95; p < 0,001) i dłuższymi zmianami (42,3 vs 35,8 mm; p = 0,002) w porównaniu z chorymi bez zakrzepicy. W analizie wieloczynnikowej w grupie chorych z Brna nie wykazano czynników predysponujących do zakrzepicy w stencie. W grupie chorych z Rotterdamu czynnikami niezależnymi zakrzepicy był ostry zespół wieńcowy przy przyjęciu (HR 2,28; 95% CI 1,29–4,03) i cukrzyca (HR 2,03; 95% CI 1,07–3,83).
Częstość zakrzepicy w okresie 3-letnim wyniosła 2,5% dla SES i 3,2% dla PES (p = 0,07). Zakrzepica wczesna 1,1% dla SES i 1,3% dla PES (p = 0,49), natomiast zakrzepica późna 1,4% dla SES i 1,9% dla PES (p = 0,031). Średni czas do wystąpienia zakrzepicy wczesnej wynosił 4 dni (1–6 dni) bez różnic pomiędzy stentami, dla zakrzepicy późnej 442 dni (235–652 dni), w tym dla SES 585 dni (381–801 dni), a dla PES 343,5 dni (214–509 dni) (p = 0,007).

Wnioski