Grupę badaną stanowiło 2331 chorych w wieku >19 lat, kierowanych do planowego zabiegu kardiochirurgicznego z użyciem krążenia pozaustrojowego. Chorzy z grupy wysokiego ryzyka z powodu: ponownego zabiegu kardiochirurgicznego, izolowanej wymiany zastawki mitralnej, zabiegu wymiany zastawek i CABG, wymiana co najmniej 2 zastawek lub ich naprawy, zabiegi na łuku i części zstępującej aorty.

Randomizacja do grupy otrzymującej aprotyninę (n=781 chorych), do grupy otrzymującej kw. traneksemowy (n=770 chorych) lub do grupy otrzymującej kw. aminokapronowy (n=780 chorych). Aprotyninę podawano w dawce 40000 IU w ciągu 10 min przed indukcją anestezjologiczną. W przypadku braku reakcji anafilaktycznej kontynuowano podawanie leku w bolusie 1,96 mln IU, a następnie kontynuowano podawanie w dawce 0,5 mln IU/godz. w czasie operacji. Dodatkowo podawano 2 mln IU do układu krążenia pozaustrojowego. Kw. traneksemowy podawano we wstępnej dawce 5 ml z 250 ml przygotowanego roztworu leku w ilości 30 mg/kg. W przypadku braku reakcji anafilaktycznej kontynuowano podawanie leku w bolusie w ciagu 10 min. W czasie zabiegu podawano lek w dawce 16 mg/kg/godz. Dodatkowo podawano 2 mg/kg m.c. do układu krążenia pozaustrojowego. Kw. aminokapronowy podawano w dawce 200 mg, a następnie w bolusie 9800 mg jeżeli nie wystąpiła reakcja anafilaktyczna. W czasie zabiegu podawano 2000 mg leku na godzinę. Nie podawano leku do układu krążenia pozaustrojowego.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: masywne krwawienia z pola operacyjnego wynoszące >1,5 litra w ciągu 8 godz. lub podanie >10 jednostek krwi w ciągu 24 godz. po zabiegu, w tym zgony w przebiegu krwawienia w ciągu 30 dni.
Drugorzędowy punkt końcowy: zgony szpitalne w ciągu 30 dni, poważne zdarzenia kliniczne (zawał, udar, niewydolność nerek, niewydolność oddychania wymagająca leczenia mechanicznego >48 godz., wstrząs kardiogenny wymagający podania wazopresorów lub wspomagania mechanicznego).

Średni wiek chorych wyniósł 67 lat, mężczyźni stanowili 72% badanych. Dusznicę bolesną stwierdzono u 51%, przebyty zawał u 28%, niewydolność serca u 39%, cukrzycę u 24%, niewydolność nerek u 6%, incydenty mózgowe u 2,5%, przewlekłą chorobę płuc u 6%, nowotwór u 12%. Średni BMI – 29 kg/m².
Ponowny zabiegu CABG u 11% chorych, CABG i inny zabieg u 58%, inny zabieg u 31%. Średni czas trwania zabiegu 4,2 godz., czas zaklemowania aorty 1,7 godz.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: masywne krwawienia wystąpiły u 74 chorych (9,5%) w grupie otrzymującej aprotyninę, u 93 chorych (12,1%) w grupie otrzymującej kw. traneksemowy i u 94 chorych (12,1%) w grupie otrzymującej kw. aminokapronowy (HR 0,79; 95%CI 0,59-1,05). Co najmniej 1 jednostkę krwi podano u 1439 chorych (61,8%), w tym u 419 chorych (53,7%) w grupie otrzymującej aprotyninę, u 506 chorych (65,7%) w grupie otrzymującej kw. traneksemowy i u 514 chorych (65,9%) w grupie otrzymującej kw. aminokapronowy.
Drugorzędowy punkt końcowy: w ciągu 30 dni obserwacji zmarło 108 chorych (4,6%) w tym 6,0% chorych w grupie otrzymującej aprotyninę, 3,9% chorych w grupie otrzymującej kw. traneksemowy (HR 1,55; 95%CI 0,99-2,42; p=0,05) i 4,0% chorych w grupie otrzymującej kw. aminokapronowy (HR 1,52; 95%CI 0,98-2,36; p=0,06). Względne ryzyko zgonu było istotnie statystycznie wyższe w grupie otrzymującej aprotyninę w porównaniu do grup chorych otrzymujących analogi lizyny (HR 1,53; 95%CI 1,06-2,22). Z przyczyn sercowych zmarło 25 chorych (3,2%) w grupie otrzymującej aprotyninę, 10 chorych (1,3%) w grupie otrzymującej kw. traneksemowy (HR 2,47; 95%CI 1,19-5,10) i 13 chorych (1,7%) w grupie otrzymującej kw. aminokapronowy (HR 1,93; 95%CI 0,99-3,74). Poszczególne niepożądane zdarzenia kliniczne wystąpiły z podobną częstością w grupach.
Średni czas pobytu w oddziale intensywnej terapii chorych u których podawano aprotyninę wyniósł 1,2 dni, w porównaniu do 1,5 dni w grupie której podawano kw. traneksemowy i 1,8 dni w grupie w której podawano kw. aminokapronowy (p=0,02). Średni czas pobytu w szpitalu odpowiednio w grupach 7,0, 8,5 i 8,0 dni (p=0,017).

Wnioski. Stały trend większej śmiertelności związany z stosowaniem aprotyninę w porównaniu do analogów lizyny, pomimo redukcji ryzyka masywnych krwawień, wyklucza jej stosowanie u chorych wysokiego ryzyka w chirurgii serca.