Aterotromboza będąca wyrazem przewlekłego stanu zapalnego naczyń, jest główną przyczyną chorobowości i śmiertelności w krajach rozwiniętych. Jednym z mediatorów w trwającym procesie zapalnym są makrofagi, a ich obecność zwiększa ryzyko pęknięcia blaszki miażdżycowej z następstwami z tego wynikającymi. Wykrycie aktywnych makrofagów w ognisku zapalnym pozwala potencjalnie rozróżnić blaszki ranliwe od stabilnych. Wykrycie aktywnych makrofagów jest możliwe przy użyciu technik nieinwazyjnych. Nanocząsteczki (ich przeciętna średnica wynosi 30 nm) zbudowane z cząsteczek tlenku żelaza, pokryte dekstranem niskocząsteczkowym, zwanych USPIO (ultrasmall superparamagnetic iron oxide) podane dożylnie wychwytywane są przez makrofagi, które można zobrazować w MRI. Mechanizm działania statyn związany jest nie tylko z obniżeniem stężenia lipidów, ale także z hamowaniem procesów zapalnych. Stosowane przewlekle wygaszają proces zapalny blaszki i powodują, że blaszka staje się stabilna.

 

Ocena wpływu małej i dużej dawki atorwastatyny na aktywność makrofagów i proces zapalny blaszki miażdżycowej w tętnicy szyjnej ocenianej przy użyciu USPIO w badaniu MRI.

Grupę badaną stanowiło 40 chorych w wieku pomiędzy 18 a 80 lat, z stenozą tętnicy szyjnej ≥ 40% w badaniu ultrasonograficznym, a w badaniu MRI obecność blaszki definiowana jako wzrost sygnału ≥ 10% w co najmniej w 2 kwadrantach, nie leczonych statynami lub stosujący statyny w stałych dawkach powyżej 4 tyg.

Randomizacja do grupy otrzymującej 10 mg atorwastatyny dziennie (n = 20 chorych) lub do grupy otrzymującej 80 mg leku dziennie (n = 20 chorych). Badanie MRI z użyciem USPIO wyjściowo, po 6 i 12 tyg.

Średni wiek chorych wyniósł 68 lat, mężczyźni stanowili 90% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 93% chorych, przebyty zawał u 18%, cukrzycę u 10%, hipercholesterolemia u 28%, chorobę naczyń obwodowych u 18%. Palacze – 75% badanych. Średni BMI – 27 kg/m², średni wymiar stenozy – 62%.

Średnie stężenie cholesterolu 4,3 mmol/l, LDL – 2,4 mmol/l, HDL- 1,25 mmol/l, TG – 1,15 mmol/l.

 

Po 12 tyg. leczenia zmiana intensywności sygnału w badaniu MRI świadcząca o zmniejszeniu ogniska zapalnego była istotnie statystycznie większa w grupie leczonej 80 mg atorwastatyny po 6 (p = 0,0003) i 12 tyg. leczenia (p < 0,0001) w porównaniu z wartością wyjściową. Różnica pomiędzy grupami po 12 tyg. leczenia również były istotne statystycznie (różnica 0,240, p < 0,001).

W grupie leczonej atorwastatyną w dużej dawce po 12 tyg. leczenia obserwowano również istotne statystycznie obniżenie stężenia cholesterolu (p = 0,0003), LDL (p < 0,0001) i fosfolipazy A2 związanej z lipoproteinami (Lp-PLA2) (p < 0,0001). Natomiast bez zmian pozostało stężenie HDL, TG, CRP i mieloperoksydazy.

 

Intensywne leczenie Atorwastatyna wiąże się z istotnym zahamowaniem procesu zapalnego definiowanego przy użyciu USPIO w badaniu MRI. Metoda USPIO może być użyta jako biomarker w wykrywaniu i ocenie leczenia przeciwzapalnego u chorych z zmianami miażdżycowymi.