Wstęp
Przewlekła niewydolność nerek (chronic renal failure, CRF) jest związana z przyspieszonym rozwojem chorób sercowo-naczyniowych. CRF jest niezależnym czynnikiem ryzyka, zwiększającym 10-20-krotnie ryzyko zgonu w ogólnej populacji. CRF prowadzi między innymi do zmniejszonego wydalania homocysteiny i w następstwie do jej podwyższonego poziomu u chorych z CRF. Nie ustalono, czy udowodniony związek pomiędzy wysokim poziomem homocysteiny a chorobami układu sercowo-naczyniowego jest przyczyną złego rokowania u chorych z CRF.

Cel badania

Ocena wpływu suplementacji kwasu foliowego w wysokich dawkach u chorych z CRF na zachorowalność i umieralność z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego.

Chorzy randomizowani do grupy otrzymującej 15 mg kwasu foliowego dziennie (n = 159 chorych) lub do grupy otrzymującej placebo (n = 156 chorych).

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany w grubości błony wewnętrznej tętnicy szyjnej (intima media thickness, IMT), którą oceniano metodą ultrasonograficzną w okresach rocznych. Złożony, kliniczny punkt końcowy: zgon z przyczyn sercowo-naczyniowych, zawał, udar.

Drugorzędowy, złożony punkt końcowy: zawał, udar, niestabilna dusznica, rewaskularyzacja i choroby naczyń obwodowych. Oceniano również zmiany w prędkości fali tętna (pulse wave velocity, PWV), podatność tętnic (systemic arterial compliance, SAC) i wskaźnik wzmocnienia (augmentation index, AIx).

Średni wiek grupy wyniósł 56 lat, mężczyźni stanowili 70% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 21% chorych, dusznicę bolesną u 31%, cukrzycę 23%, hipercholesterolemię u 44%, przebyty udar lub TIA u 8,5%. Palacze – 10% badanych. W ocenianej grupie 60% chorych było leczonych hemodializami, dializami otrzewnowymi – 22%, pozostali oczekiwali na dializy.

U chorych w grupie leczonej uzyskano obniżenie stężenia homocysteiny, wyjściowo – 24,6 μmol/l vs 21,5 μmol/l po 3 latach leczenia, w grupie placebo bez zmian – 25,1 μmol/l vs 23,9 μmol/l po 36 mies. badania. Różnica w poziomie homocysteiny w poszczególnych okresach pomiędzy grupami wynosiła: 7,5% (p < 0,001) po 12 mies., 7,1% (p < 0,001) po 24 mies., 2,4% (p = 0,27) po 36 mies. i 4,7% (p = 0,05) po 48 mies.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: przed rozpoczęciem badania nie było różnic pomiędzy grupami w grubości IMT – 1,06 ± 0,23 mm w grupie leczonej vs 1,08 ± 0,28 mm w grupie placebo (p = 0,75). Nie było różnic pomiędzy grupami w progresji średniej maksymalnej IMT – 0,02 ± 0,14 mm/rok w grupie leczonej i 0,03 ± 0,14 mm/rok w grupie placebo (p = 0,82). Częstość występowania złożonego klinicznego punktu końcowego nie różniła się pomiędzy grupami, 33 zdarzenia sercowo-naczyniowe wystąpiły w grupie leczonej i 40 zdarzeń w grupie placebo (HR 0,93; 95% CI 0,58-1,48; p = 0,75).

Drugorzędowy punkt końcowy: częstość występowania zdarzeń niepożądanych nie różniła się pomiędzy grupami (HR 0,95; 95% CI 0,69-1,30; p = 0,75). Nie wykazano również różnic dla PWV, SAC i AIx pomiędzy badanymi grupami.

Leczenie wysokimi dawkami kwasu foliowego nie powoduje zahamowania progresji blaszki miażdżycowej i zmniejszenia ryzyka wystąpienia zdarzeń sercowo-naczyniowych w grupie chorych z CRF.