Migotanie przedsionków (atrial fibrillation, AF) po zabiegach kardiochirurgicznych jest jedną z przyczyn zwiększonej śmiertelności, niezależnym czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań, przedłużonej hospitalizacji i wyższych kosztów leczenia chorego. AF po operacjach kardiochirurgicznych występuje u 10-65% chorych, pomimo stosowania różnych metod leczenia farmakologicznego i różnych technik okołooperacyjnych. Wśród różnych przyczyn patogenetycznych związanych z występowaniem migotania przedsionków wymienia się tło zapalne.

 

Cel badania
Ocena skuteczności atorwastatyny w zapobieganiu migotania przedsionków u chorych leczonych kardiochirurgicznie.

Randomizacja do grupy otrzymującej 40 mg atorwastatyny dziennie (n = 101 chorych) lub do grupy placebo (n = 99 chorych). Leczenie atorwastatyną rozpoczynano 7 dni przed planowanym zabiegiem. Oceniano poziom CRP przed zabiegiem i co 24 godz. po zabiegu do czasu wypisu. Przy wypisie wszyscy chorzy otrzymywali atorwastatynę. Chorzy po zabiegu byli monitorowani telemetrycznie. Zabieg operacyjny wykonywano w krążeniu pozaustrojowym.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: migotanie przedsionków w okresie pooperacyjnym, trwające ≥ 5 min (obserwacja do czasu wypisu).

Drugorzędowy punkt końcowy: czas pobytu w szpitalu, MACE (major adverse cardiac events) w obserwacji 30-dniowej (zgon, udar, zawał, ponowna operacja). Zależność pomiędzy poziomem CRP a napadami AF.

Średni wiek chorych wyniósł 66 lat, mężczyźni stanowili 70% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 87% chorych, dusznicę bolesną u 75%, niestabilną dusznicę u 8%, przebyty zawał u 42%, przebytą angioplastykę wieńcową u 13%, cukrzycę u 37%, hipercholesterolemię u 20%, chorobę naczyń obwodowych u 20%. Palacze – 25% badanych. Średnia wartość BMI – 27 kg/m².

CABG u 80% chorych. CABG łącznie z korekcją wady aortalnej u 4% chorych, tylko zabieg wady aortalnej u 12%.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: wystąpił istotnie statystycznie częściej w grupie placebo w porównaniu z grupą leczoną, 58 chorych vs 35 chorych (p = 0,003). Czas od operacji do pierwszego AF w grupie placebo 50 ± 17 godz., w grupie atorwastatyny 51 ± 15 godz. (p = 0,59), czas trwania AF odpowiednio w grupach: 24 ± 5 godz. vs 24 ± 4 godz. (p = 0,88).
Drugorzędowy punkt końcowy: średni pobyt w szpitalu był krótszy w grupie badanej – 6,9 ± 1,4 dnia w grupie placebo i 6,3 ± 1,2 dnia w grupie otrzymującej atorwastatynę (p = 0,001). Zgon – 2 chorych w każdej z grup, zawał – 3 chorych w każdej z grup, udar – 1 chory w grupie placebo.

Stężenie CRP przed zabiegiem było porównywalne w grupach – 4,5 ± 10 mg/l w grupie kontrolnej i 2,8 ± 2,4 mg/l w grupie atorwastatyny (p = 0,40). Chorzy, u których w trakcie hospitalizacji wystąpił napad AF, mieli istotnie wyższy poziom CRP (zarówno w grupie placebo, jak i w grupie leczonej atorwastatyną; p = 0,01).
Ryzyko wystąpienia AF było wyższe u chorych > 65. roku życia (p = 0,02), u chorych z nadciśnieniem tętniczym (p = 0,039), ze stężeniem CRP > 166 mg/l (p = 0,01), natomiast niższe u chorych leczonych BB (p < 0,0001) i atorwastatyną (p = 0,017).

Leczenie atorwastatyną istotnie zmniejsza częstość występowania napadów migotania przedsionków po zabiegu kardiochirurgicznym.