Monoterapia statynami prowadzi do znaczącej redukcji liczby zdarzeń sercowo-naczyniowych, jednak mimo to u części chorych obserwuje się zaburzenia lipidowe oraz wysokie ryzyko zdarzeń niepożądanych. W związku z tym, aby osiągnąć docelowe wartości lipidogramu zaleca się leczenie skojarzone z lekami powodującymi dalsze obniżanie stężenia LDL, lub zwiększającymi stężenie HDL. 14-miesięczne wyniki badania ARBITER 6 – HALTS wykazały, że łączne stosowanie niacyny i statyn prowadzi do regresji grubości kompleksu intima-media tętnic szyjnych i jest skuteczniejsze niż leczenie ezetimibem i statynami. Z tego względu, po analizie części zgromadzonego materiału, badanie przerwano przed terminem.

 

Wyniki końcowe obejmujące wszystkich chorych włączonych do badania.

Grupę badaną stanowiło 315 chorych w wieku ≥30 lat z rozpoznaną chorobą tętnic obwodowych lub z jednym z następujących zaburzeń: chorobą wieńcową lub jej ekwiwalentem, 10-letnim wskaźnikiem ryzyka Framingham ≥20%, wskaźnikiem uwapnienia naczyń wieńcowych >200 u kobiet i >400 u mężczyzn. Wszyscy chorzy byli leczeni stałymi dawkami statyn przez co najmniej 3 miesiące przed włączeniem do badania i nie osiągnęli stężenia LDL <100 mg/dl. Stężenie HDL wynosiło <50 mg/dl u mężczyzn i <55 mg/dl u kobiet.

Randomizacja do grupy dodatkowo leczonej ezetimibem w dawce 10 mg dziennie (n=161) lub do grupy leczonej niacyną (n=154). Leczenie niacyną rozpoczynano od dawki 500 mg podawanej na noc. Dawkę zwiększano co tydzień o 500 mg, do dawki tolerowanej lub maksymalnej 2000 mg dziennie, podawanej na noc. Nie zmieniano leczenia statynami. Badanie ultrasonograficzne tętnic szyjnych wykonywano wyjściowo, a następnie po 8 i 14 miesiącach.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiana grubości kompleksu intima-media po 14 miesiącach leczenia.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany w stężeniu lipidów, zdarzenia sercowo-naczyniowe (zawał, rewaskularyzacja naczyń wieńcowych, leczenie szpitalne z powodu ostrego zespołu wieńcowego i zgon sercowy z powodu choroby wieńcowej), przerwanie leczenia z powodu objawów ubocznych i ocena jakości życia.

Średni wiek chorych wynosił 65 lat, 80% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 87% chorych, dusznicę bolesną u 34%, przebyty zawał u 31%, przebytą PCI u 35,5%, przebyte CABG u 25%, cukrzycę u 40%. Palacze – 6% badanych. Średni BMI – 31 kg/m², średnia wartość BP – 136/75 mmHg.

92% chorych było leczonych simwastatyną lub atorwastatyną. Średnia dawka stosowanych statyn wyniosła 42 mg. Średni okres leczenia statynami wyniósł 6 lat. W grupie leczonej ezetimibem obserwowano istotny statystycznie spadek stężenia cholesterolu, LDL, TG oraz HDL. Natomiast w grupie leczonej niacyną, poza spadkiem stężenia cholesterolu, LDL i TG, stwierdzono wzrost stężenia HDL.

U 208 chorych oceniano kompleks intima-media po 14 miesiącach leczenia, a u 107 chorych po okresie leczenia krótszym niż 14 miesięcy.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w obu grupach obserwowano zmniejszenie grubości kompleksu intima-media: o 0,0016 mm w grupie leczonej ezetimibem (p=0,52 w porównaniu z wartością wyjściową) i o 0,0102 mm w grupie leczonej niacyną (p<0,001 w porównaniu z wartością wyjściową; p=0,026 w porównaniu z grupą leczoną ezetimibem). Maksymalna grubość kompleksu była o 0,0005 mm mniejsza w grupie leczonej ezetimibem (p=0,88 w porównaniu z wartością wyjściową) i o 0,0124 mm mniejsza w grupie leczonej niacyną (p<0,001 w porównaniu z wartością wyjściową; p=0,01 w porównaniu z grupą leczoną ezetimibem).

Biorąc pod uwagę liczbę pobranych dawek leku, dzienną dawkę otrzymywanego leku i czas jego stosowania wykazano, że w grupie chorych optymalnie leczonych maksymalną dawką leku (dla ezetimibu 10 mg, dla niacyny 2000 mg), przez 14 miesięcy, nie stwierdzono zmniejszenia grubości kompleksu przy leczeniu ezetimibem, natomiast przy leczeniu niacyną zmniejszenie grubości kompleksu było największe i wynosiło 0,0128 mm.

Niacyna powoduje regresję kompleksu intima-media tętnic szyjnych, jest także skuteczniejsza od ezetimibu przy leczeniu skojarzonym ze statynami.