Leczenie statynami z obniżeniem stężenia LDL wiąże się z relatywnym zmniejszeniem ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych. Monoterapia statynami nie u wszystkich chorych prowadzi do osiągnięci docelowych wartości lipidogramu, dlatego stosuje się leczenie skojarzone z innymi lekami powodującymi dalsze obniżenie stężenia LDL, lub lekami zwiększającymi stężenie HDL. Intensywne leczenie statystami prowadzi do redukcji ryzyka zdarzeń i zgonów sercowo-naczyniowych, jak również obserwuje się regresje miażdżycy oceniając grubość kompleksu intima-media tętnicy szyjnej, czy też zmiany w badaniu ultrasonograficznym naczyń wieńcowych. Ezetimib w połączeniu ze statynami zmniejsza stężenie LDL, z kolei niacyna zwiększa stężenie HDL, co jak wykazano prowadzi do stabilizacji lub regresji miażdżycy. Brak jest badań porównujących skuteczność ezetimibu i niacyny w bezpośredni porównaniu w badaniu klinicznym.

 

Skuteczność leczenia skojarzonego statynami i ezetimibem lub niacyna, z oceną grubości kompleksu intima-media po 14 mies. leczenia.

Grupę badaną stanowiło 208 chorych w wieku ≥ 30 lat, z rozpoznaną chorobą tętnic obwodowych lub chorobą wieńcową lub z ekwiwalentem choroby wieńcowej, lub z 10-letnim wskaźnikiem ryzyka Framingham ≥ 20%, lub wskaźnikiem uwapnienia naczyń wieńcowych > 200 u kobiet i > 400 u mężczyzn. Wszyscy chorzy byli leczeni stałymi dawkami statyn przez okres co najmniej 3 mies. przed włączeniem do badania i nie osiągnęli stężenia LDL < 100 mg/dl, a stężenie HDL było < 50 mg/dl u mężczyzn i < 55 mg/dl u kobiet.

Średni wiek chorych wyniósł 65 lat, mężczyźni stanowili 80% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 86% chorych, dusznicę bolesną u 36%, przebyty zawał u 31%, przebyte PCI u 37,5%, przebyte CABG u 24,5%, cukrzycę u 34%. Palacze – 6% badanych. Średni BMI – 31 kg/m², średnia wartość BP – 134/75 mm Hg.

Simwastatyną lub atorwastatyną było leczonych 95% chorych. Średnia dawka stosowanych statyn wyniosła 42 mg. Średni okres leczenia statynami wyniósł 6 lat.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: leczenie niacyną związane było z istotną zmianą grubości kompleksu intima-media zarówno po 8 jak i 14 mies. leczenia. Po 8 mies. średnia grubość kompleksu była większa o 0,0014 mm w grupie leczonej ezetimibem (p = 0,48 w porównaniu do wartości wyjściowej) i mniejsza o 0,0012 mm w grupie leczonej niacyną (p = 0,001 w porównaniu do wartości wyjściowej, p = 0,001 w porównaniu do grupy leczonej ezetimibem). Po 14 mies. w obu grupach obserwowano zmniejszenie grubości kompleksu intima-media odpowiednio w grupach o 0,0007 mm (p = 0,84 w porównaniu do wartości wyjściowej) i o 0,0142 mm (p < 0,001 w porównaniu do wartości wyjściowej, p = 0,006 w porównaniu do grupy leczonej ezetimibem). W grupie leczonej niacyną różnica w grubości kompleksu pomiędzy 8 a 14 mies. obserwacji była istotna statystycznie (p = 0,02). Korzystny efekt niacyny obserwowano we wszystkich podgrupach badania.

Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie leczonej ezetimibem stężenie LDL było niższe o 17,6 mg/dl, w porównaniu do 10,0 mg/dl w grupie leczonej niacyną (p = 0,01) . Natomiast stężenie HDL spadło w grupie leczonej ezetimibem o 2,8 mg/dl, a w grupie leczonej niacyną wzrosło o 7,5 mg/dl (p < 0,001). Liczba zdarzeń sercowo-naczyniowych była większa w grupie leczonej ezetimibem, które obserwowano u 9 chorych w porównaniu do 2 chorych w grupie leczonej niacyną (p = 0,04).

Badanie przerwało 16 chorych w grupie leczonej ezetimibem i 28 chorych w grupie leczonej niacyną (p = 0,09). Objaw uboczny po stosowaniu niacyny, zaczerwienienie twarzy, zgłaszało 36% chorych. Nie stwierdzono różnic w jakości życia w ocenianych grupach. Leki zgodnie z zaleceniami stosowało 95% chorych w grupie leczonej ezetimibem i 88% chorych w grupie leczonej niacyna (p < 0,001). 2000 mg niacyny stosowało 75% badanych, 1500 mg – 3%, 100 mg -12% i 500 mg – 10%.

Niacyna stosowana łącznie ze statynami prowadzi do regresji grubości kompleksu intima-media tętnic szyjnych, jak i jest skuteczniejsza w porównaniu do leczenia ezetimibem i statynami.