Cukrzyca typu 2 jest ważnym, niezależnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i jak pokazują badania epidemiologiczne ryzyko to jest progresywnie związane ze stopniem hiperglikemii ocenianej stężeniem hemoglobiny glikowanej. Tiazolidinediony – rosiglitazon i pioglitazon – stosowane w leczeniu cukrzycy, modyfikują czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takie jak: insulinooporność, czynniki zapalne, upośledzoną funkcję śródbłonka, czynniki koagulogiczne, stabilność blaszki miażdżycowej oraz ciśnienie tętnicze, spowalniając procesy miażdżycowe naczyń wieńcowych. W badaniach klinicznych wykazano, że u chorych z cukrzycą typu 2 tiazolidinediony opóźniają powstawanie zmian w tętnicach szyjnych oraz hamują restenozę w stencie. Brak jest badań oceniających skuteczność tych leków w hamowaniu progresji zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych.

 

Ocena rosiglitazonu w porównaniu z glipizidem w redukcji progresji zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych, ocenianych badaniem wewnątrznaczyniowym ultrasonograficznym (intravascular ultrasound, IVUS).

Grupę badaną stanowiło 672 chorych w wieku 30–80 lat, z cukrzycą typu 2, kierowanych do planowego badania angiograficznego lub angioplastyki wieńcowej. Angiograficznie co najmniej jedna blaszka miażdżycowa, ze zwężeniem światła 10–50% w naczyniu nieleczonym. Stężenie hemoglobiny glikowanej w granicach 7–10% u chorych nieleczonych, a w przypadku leczenia jednym lub dwoma doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi 6,5–8,5%.

Randomizacja do grupy leczonej 8 mg rosiglitazonu dziennie (n=333) lub do grupy leczonej 15 mg glipizydu dziennie (n=339). Jeżeli po 3 miesiącach leczenia stężenie hemoglobiny glikowanej przekraczało 7,0% włączano dodatkowo metforminę lub insulinę. U wszystkich chorych oceniano zmiany miażdżycowe w naczyniach wieńcowych metodą IVUS wyjściowo i po 18 miesiącach. W badaniu oceniano procentową objętość blaszki (percent atheroma volume, PAV) wyliczając ją ze wzoru PAV = pole ograniczone sprężystą błoną zewnętrzną – pole światła naczynia/ pole ograniczone sprężystą błoną zewnętrzną ´ 100. Znormalizowaną objętość blaszki (total atheroma volume, TAV) wyliczano ze wzoru: pole ograniczone sprężystą błoną zewnętrzną – pole światła naczynia/średnia długość wszystkich segmentów i podobnie wyliczano TAV dla najwęższego 10-milimetrowego odcinka segmentu.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiana PAV.

Drugorzędowy punkt końcowy: zmiana TAV, zmiana TAV dla najwęższego 10-milimetrowego odcinka segmentu. W ocenie klinicznej, zgon, zawał, udar, rewaskularyzacje wieńcowe, leczenie szpitalne z powodu niewydolności serca i nawrotu niedokrwienia serca.

Średni wiek chorych wynosił 61 lat, 68% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 80% chorych, przebyty zawał u 24%, hiperlipidemię u 68%. Palacze – 17% badanych. Średni BMI – 29,5 kg/m², średnia wartość BP – 130/76 mmHg.

Średni czas trwania cukrzycy wynosił 4,8 roku. Ostry zespół wieńcowy rozpoznano u 38% chorych, a planowe badanie wykonano u 62%. Średnie stężenie hemoglobiny glikowanej – 7,2%, LDL – 90 mg/dl, HDL – 43 mg/dl, TG – 162 mg/dl.

Średnia dawka rosiglitazonu wynosiła 6,8 mg, a glipizydu – 12,3 mg.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w grupie leczonej rosiglitazonem obserwowano spadek PAV o 0,21% (p=0,53), natomiast w grupie leczonej glipizydem wzrost o 0,43% w porównaniu z wartościami wyjściowymi (p=0,19). Całkowita różnica pomiędzy grupami wyniosła 0,64% (95% CI: -1,48– 0,17) i nie była istotna statystycznie (p=0,12).

Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie leczonej rosiglitazonem obserwowano spadek całkowitej objętości blaszki miażdżycowej o 3,9 mm³ (p=0,05), w porównaniu ze wzrostem objętości o 1,2 mm³ w grupie leczonej glipizydem (p=0,54). Całkowita różnica pomiędzy grupami wyniosła 5,12 mm³ i była istotna statystycznie [95% CI: (-9,98)–(-0,26), p=0,04]. Objętość blaszki w najwęższym 10-milimetrowym segmencie uległa zmniejszeniu o 5,3 mm³ v. 3,6 mm³ odpowiednio w grupach, a całkowita różnica wynosząca 1,7 mm³ nie osiągnęła istotności statystycznej (95% CI (-3,93)–0,49, p=0,13).

Klinicznie poszczególne zdarzenia niepożądane wystąpiły z podobną częstością w grupach. Zmarło 2,4% v. 2,1% chorych, zawał stwierdzono u 2,1% v. 1,8% chorych, udar u 1,5% v. 0,3% chorych, niewydolność serca u 2,4% v. 0,9% chorych, rewaskularyzację wykonano u 7,8% v. 8,0% chorych, leczono szpitalnie z powodu niedokrwienia mięśnia sercowego 3,3% v. 2,1% chorych odpowiednio w grupie leczonej rosiglitazonem v. glipizidem. Punkt złożony wystąpił u 11,7% v. 11,2% chorych odpowiednio w grupach (p=0,58).

Spadek stężenia hemoglobiny powyżej 3g/dl stwierdzono u 8% chorych w grupie leczonej rosiglitazonem i u 3% chorych w grupie leczonej glipizydem (p=0,006). Natomiast hipoglikemię częściej obserwowano w grupie leczonej glipizydem, u 8% v. 28% chorych (p<0,0001). Wzrost stężenia ALT i liczba złamań kości była podobna w grupach. Stężenie hemoglobiny glikowanej na zakończenie badania wynosiło 7,0% w grupie leczonej rosiglitazonem i 6,9% w grupie leczonej glipizydem (p=0,01).

 

Rosiglitazon nieistotnie statystycznie zmniejsza procentową objętość blaszki miażdżycowej w porównaniu z glipizydem. Liczba zdarzeń sercowo-naczyniowych była podobna w grupach, a w grupie leczonej glipizydem częściej obserwowano hipoglikemię.