Metaanaliza badań oceniających spożycie kwasów eikozapentaenowego (eicosapentaenoic acid, EPA) i dokozaheksaenowego (docosahexaenoic acid, DHA) pochodzących z ryb wskazuje na ich rolę w obniżeniu ryzyka zgonu z powodu choroby wieńcowej o 20% i ryzyka zgonu w przebiegu choroby wieńcowej o 36% przy dziennym spożyciu 250 mg tych kwasów. Nie obserwowano większej skuteczności po zwiększeniu dawki. Zdecydowanie mniej danych dotyczy kwasów nienasyconych pochodzenia roślinnego. Spożycie kwasu alfa-linolenowego (alpha-linolenic acid, ALA) w dużej dawce zmniejsza ryzyko zgonu w przebiegu choroby wieńcowej o 21% w porównaniu jego z małymi dawkami. Brak jest oceny skuteczności suplementacji ALA w odniesieniu do chorób sercowo-naczyniowych.

 

Ocena wpływu małej dawki EPA-DHA (400 mg dziennie), ALA (2 g dziennie) lub obu grup nienasyconych kwasów tłuszczowych na redukcję ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych po przebytym zawale serca.

Grupę badaną stanowiło 4837 chorych w wieku 60–80 lat, po przebytym zawale serca w ciągu ostatnich 10 lat. Do badania nie włączano chorych stosujących mniej niż 10 gramów margaryny dziennie, suplementację kwasami nienasyconymi oraz z poważnymi chorobami narządów wewnętrznych.

Randomizacja do 4 grup otrzymujących margarynę spożywczą zawierającą: EPA-DHA i ALA (n=1212), EPA-DHA (n=1192), ALA (n=1197) lub placebo (n=1236). Co 12 tygodni chorzy otrzymywali po 8 tub, z których każda zawierała 250 g margaryny. Dzienne spożycie margaryny oceniano na podstawie liczby zużytych tub.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: zdarzenia sercowo-naczyniowe zakończone lub niezakończone zgonem, rewaskularyzacja przezskórna lub kardiochirurgiczna naczyń wieńcowych.

Drugorzędowy punkt końcowy: zgony sercowe, choroby sercowo-naczyniowe, zgony w przebiegu choroby wieńcowej, zdarzenia zależne od komorowych zaburzeń rytmu (nagły zgon sercowy, zatrzymanie serca, implantowany kardiowerter-defibrylator).

Średni wiek chorych wynosił 69 lat, 78% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 89% chorych, cukrzycę u 21%, hiperlipidemię u 86%, incydenty mózgowe u 7%. Palacze – 17% badanych. Średni BMI – 27,8 kg/m², średnia wartość SBP – 142 mmHg.

Średni czas od przebytego zawału – 4,2 roku. Leki przeciwpłytkowe stosowało 98% chorych. Średnie spożycie margaryny wyniosło 18,8 g dziennie, a 90,5% chorych spożywało >20 g margaryny dziennie, spełniając założenia badania.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: w grupach otrzymujących EPA-DHA poważne zdarzenia sercowo-naczyniowe stwierdzono u 336 chorych (14%), a w grupie placebo i otrzymującej tylko ALA u 335 chorych (13,8%) (p=0,93). Podobnie w grupach otrzymujących ALA poważne zdarzenia sercowo-naczyniowe stwierdzono u 319 chorych (13,2%), a w grupie placebo i otrzymującej tylko EPA-DHA u 352 chorych (14,5%) (p=0,20).

Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie leczonej EPA-DHA w przebiegu choroby wieńcowej zmarło 67 chorych (2,8%), a w grupie placebo i otrzymującej tylko ALA 71 chorych (2,9%) (p=0,75). W grupach otrzymujących ALA zmarło 66 chorych (2,7%) i 72 chorych (3,0%) w grupie placebo i otrzymującej tylko EPA-DHA (p=0,64). Również w pozostałych składowych punktu drugorzędowego, liczbie zdarzeń sercowo-naczyniowych, zgonów sercowo-naczyniowych, zdarzeń zależnych od komorowych zaburzeń rytmu (redukcja liczby zdarzeń o 10% przy porównaniu EPA-DHA v. placebo i tylko ALA, p=0,55 i o 21% przy porównaniu ALA v. placebo i tylko EPA-DHA, p=0,16) nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami.

W podgrupach badania uwzględniających wiek (<70 lat i ≥70 lat), płeć, czas od przebytego zawału (<3,7 roku i ≥3,7 roku), spożycie dziennie ryb (<5 g dziennie i ≥5 g dziennie), kwasów EPA-DHA (<50 mg dziennie i ≥50 mg dziennie) i margaryny (<10 g dziennie, 10–20 g dziennie i ≥20 g dziennie) nie stwierdzono różnic pomiędzy grupami. Również nie wykazano różnic w wynikach końcowych pomiędzy grupami z cukrzycą i bez cukrzycy.

 

Suplementacja małymi dawkami kwasu eikozapentaenowego i dokozaheksaenowego lub kwasu alfa-linolenowego nie wpływa na zmniejszenie liczby zdarzeń sercowo-naczyniowych u chorych po przebytym zawale serca, którzy stosowali leki przeciwnadciśnieniowe, przeciwpłytkowe i statyny.