Pomimo stosowania profilaktycznej antykoagulacji u około 15 do 20% chorych po zabiegach wymiany stawu biodrowego i u 30 do 40% chorych po wymianie stawu kolanowego obserwuje się subkliniczne objawy zakrzepicy żylnej. Objawowa zakrzepica żylna rozwija się u 2-3% chorych w ciągu 3 mies. po wymianach tych stawów. Obecnie stosowane metody postępowania mają swoje ograniczenia wynikające z podawania leku podskórnie (heparyny), ciągłego nadzoru analitycznego (antagoniści witaminy K) lub są kłopotliwe w użyciu (metody mechaniczne). Doustne leki blokujące czynnik Xa (riwaroksaban) lub trombinę (dabigatran) nie są skuteczniejsze w zapobieganiu zakrzepicy żylnej po dużych operacjach chirurgicznych w porównaniu do heparyn drobnocząsteczkowych czy antagonistów witaminy K, o podobnym profilu bezpieczeństwa do powszechnie stosowanych leków, ale są łatwiejsze w stosowaniu. Apiksaban jest odwracalnym inhibitorem czynnika Xa, został zaaprobowany do leczenia u chorych kierowanych do dużych zabiegów chirurgicznych w dawce 2,5 mg dwa razy dziennie.

 

Porównanie skuteczności i bezpieczeństwa stosowania apiksabanu u chorych kierowanych do zabiegów wymiany stawu kolanowego w porównaniu do zalecanej enoksaparyny.

Grupę badaną stanowiło 3195 chorych, kierowanych do operacyjnej wymiany jednego lub dwóch stawów kolanowych. Do badania nie włączano chorych z aktywnym krwawieniem, z przeciwwskazaniami do stosowania leków antykoagulacyjnych lub wymagających stosowania takich leków, z niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym i innymi poważnymi schorzeniami wewnętrznymi.

Randomizacja do grupy otrzymującej apiksaban w dawce 2,5 mg dwa razy dziennie (n = 1599 chorych) lub do grupy otrzymującej 30 mg enoksaparyny co 12 godz. (n = 1596 chorych). Leki rozpoczynano podawać od 12 do 24 godz. po zabiegu i stosowano przez okres 10-14 dni. Po okresie leczenia u wszystkich chorych obligatoryjnie wykonywano obustronną wenografię. Kontrolne badania po 30 i 60 dniach.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: złożony, rozpoznana bezobjawowa i objawowa zakrzepica żył głębokich, zatorowość płucna i zgon. W ocenie bezpieczeństwa krwawienia (duże krwawienia, krwawienia istotne klinicznie i małe krwawienia) według definicji International Society on Thrombosis and Haemostasis w okresie stosowania leków i 2 dni po przerwaniu leczenia

Drugorzędowy punkt końcowy: poważne zdarzenia zakrzepowe (zakrzepica żył głębokich, zatorowość płucna i zgon), zgony z każdej przyczyny, objawowa zakrzepica żylna.

Średni wiek chorych wyniósł 66 lat, mężczyźni stanowili 38% badanych. Średni BMI – 31 kg/m². Średni czas trwania zabiegu – 2 godz. Średni okres pobytu szpitalnego 6,5 dnia.

Do oceny skuteczności leczenia uzyskano dane od n = 1157 chorych leczonych apiksabanem i n = 1130 chorych w grupie leczonej enoksaparyną.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: stwierdzono u 104(9,0%) chorych w grupie otrzymującej apiksaban i u 110(8,8%) chorych w grupie leczonej enoksaparyną. Leczenie apiksabanem nie osiągnęło statystycznego kryterium noninferiority (RR 1,02; 95% CI 0,78-1,32; p = 0,06 dla noninferiority).

Duże krwawienia obserwowano u 11(0,7%) chorych otrzymujących apiksaban i u 22(1,4%) chorych otrzymujących enoksaparynę (p = 0,053). Natomiast duże krwawienia i kliniczni istotne u 46(2,9%) vs 68(4,3%) chorych odpowiednio w grupach (p = 0,03).

Drugorzędowy punkt końcowy: poważne zdarzenia zakrzepowe i zgony z każdej przyczyny, stwierdzono u 26(2,0%) chorych w grupie lecoznej apiksabanem i u 20(1,6%) chorych w grupie leczonej enoksaparyną (RR 1,25; 95 % CI 0,70-2,23). Objawowa zakrzepica żylna odpowiednio u 19(1,2%) vs 13(0,8%) chorych (RR 1,46; 95 % CI 0,72-2,95).

Wzrost stężenia aminotransferaz 3 razy powyżej górnej normy obserwowano u 16(1,0%) chorych w grupie leczonej apiksabanem i u 25(1,6%) chorych w grupie kleconej enoksaparyną. Zatorowość tętnicza dotyczyła pojedynczych chorych

 

Apiksaban nie osiągnął statystycznych kryteriów porównywalności z enoksaparyną w skuteczności zapobiegania zakrzepicy żylnej po operacyjnej wymianie stawu kolanowego, lecz stosowanie jego związane jest z mniejszą częstością istotnych klinicznie krwawień przy podobnym profilu objawów ubocznych.