Wzrastająca aktywność układu współczulnego serca jest ważną cechą niewydolności serca, powiązaną z postępującym remodelingiem i nieodwracalnym pogorszeniem funkcji lewej komory, oraz nasileniem objawów niewydolności serca. Przebudowa aktywności układu współczulnego odgrywa tez istotna rolę w komorowych zaburzeniach rytmu i nagłych zgonach sercowych. Wzrastające neuronalne uwalnianie norepinefryny spowodowane jest jej spadkiem wychwytu zwrotnego. W rezultacie wysokie stężenie noradrenaliny w szczelinie synaptycznej powoduje desensytyzację receptorów betaadrenergicznych. Wychwyt zwrotny norepinefryny ocenia się określając stężenie meta-jodobenzylguanidyny znakowanej jodem 123 (meta-iodobenzylguanidine, ¹²³I-mIBG) fizjologicznego analogu norepinefryny. Spadek stężenia ¹²³I-mIBG jest niezależnym czynnikiem wyników odległych, natomiast wzrost stężenia jest obserwowany w czasie skutecznego leczenia niewydolności serca.

 

Ocena wychwytu ¹²³I-mIBG u chorych z niewydolnością serca w powiązaniu z progresją choroby, zaburzeniami rytmu i innymi poważnymi zdarzeniami sercowo-naczyniowymi.

Grupę badaną stanowiło 964 chorych z kardiomiopatią niedokrwienną i nieniedokrwienną, z EF ≤ 35%, leczonych zgodnie z obwiązującymi zaleceniami ze stosowaniem ACEI lub ARB oraz BB.

Wszyscy chorzy otrzymywali dożylnie 10 mCi ¹²³I-mIBG. Następnie po 15 min („wczesny”) i po 3 godz. i 50 min („późny”) oceniano wychwyt zwrotny w SPECT. Wychwyt ¹²³I-mIBG w sercu porównuje się z polem w górnym śródpiersiu. Stosunek H/M (heart/mediastinum) ≥ 1,6 uważa się za prawidłowy, natomiast H/M < 1,6 identyfikuje chorych z niewydolnością serca i wysokim ryzykiem wystąpienia niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych. Chorych oceniano co 6 tyg. maksymalnie przez 2 lata.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: progresja niewydolności serca, groźne zaburzenia rytmu (utrwalony częstoskurcz komorowy, implantacja ICD, zresuscytowane zatrzymanie serca), zgon sercowy.

Średni wiek chorych wynosił 62 lata, 80% badanych stanowili mężczyźni. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 64,5% chorych, cukrzycę u 36%, dyslipidemię u 72%. Palacze (obecnie i w przeszłości) – 74% badanych. Średni BMI – 30 kg/m², średnia wartość EF – 27%.

Kardiomiopatię niedokrwienną stwierdzono u 66% chorych, nieniedokrwienną u 34%. W II klasie NYHA było 83% chorych, w III klasie – 17%. Średni okres obserwacyjny 17 miesięcy ACEI/ARB stosowało 94% badanych, BB – 92%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: obserwowano u 237 chorych (25%). Pogorszenie niewydolności serca stwierdzono u 163 chorych, zaburzenia rytmu u 50 chorych, zmarło 24 chorych.

W grupie chorych u których wystąpiły niepożądane zdarzenia sercowo-naczyniowe obserwowano niższą wartość EF (25 vs. 27,8%, p < 0,001), mniejsza liczba chorych była w II lub III klasie NYHA (75,1 vs. 85,2%, p < 0,001), wyższe było stężenie BNP (393 vs. 217 ng/l, p <0,001) i norepinefryny osoczowej (721 vs. 641 pg/ml, p = 0,003. „Wczesny” H/M wyniósł 1,53 w grupie ze zdarzeniami sercowo-naczyniowymi i 1,58 w grupie bez niepożądanych zdarzeń (p = 0,003), a „późny” odpowiednio 1,39 vs. 1,46 (p < 0,001).

W grupie z H/M ≥ 1,6 u 15% chorych obserwowano punkt pierwszorzędowy, a w grupie z H/M < 1,6 u 38% (p < 0,0001). W grupie z H/M < 1,6 ryzyko pogorszenia niewydolności serca (p = 0,001), wystąpienia groźnych zaburzeń rytmu (p = 0,015) i zgonu sercowego (p = 0,001) jak i zgonu z każdej przyczyny (p < 0,001) było wyższe niż w grupie z H/M ≥ 1,6. W podgrupie chorych z EF < 30% i H/M ≥ 1,6 ryzyko wystąpienia zgonu sercowego było istotnie statystycznie mniejsze niż w całej grupie z EF < 30% (17,6 vs. 40,3% chorych).

W analizie wieloczynnikowej niezależnymi czynnikami zmniejszającymi ryzyko wystąpieniem punktu pierwszorzędowego były: H/M (HR 0,36; 95% CI 0,17-0,75; p = 0,006), wartość EF (HR 0,95; 95% CI 0,93-0,97; p < 0,001), a zwiększającymi klasa – NYHA (HR 1,48; 95% CI 1,08-2,01; p = 0,015) i stężenie BNP (HR 1,0; 95% CI 1,0-1,0; p < 0,001).

Jednorazowe podanie ¹²³I-mIBG z określeniem wskaźnika H/M (<1,6 vs. ≥ 1,6) identyfikuje chorych z wysokim vs. niskim ryzykiem wystąpienia poważnych zdarzeń sercowych u chorych z niewydolnością serca i EF ≤ 35%.