Wstęp. Otyłość i cukrzyca typu 2 będą najpoważniejszymi chorobami społecznymi w nadchodzącej dekadzie. Prawie połowa chorych z cukrzycą typu 2 jest otyła. W badaniach randomizowanych wykazano, że poprawa kontroli poziomu glukozy jest powiązana z utratą masy ciała. U chorych z cukrzycą typu 2 utrata masy ciała wiąże się z redukcją chorobowości i śmiertelności. W chwili obecnej modyfikacja stylu życia i leczenie farmakologiczne w stopniu niewielkim do umiarkowanego wpływają na utratę masy ciała. Pomimo obserwacji wskazujących na korzyści z leczenia bariatrycznego (leczenie chirurgiczne otyłości), leczenie to nie zostało ujęte w obowiązujących zaleceniach, co wynika głownie z braku badań randomizowanych, oceniających skuteczność i koszt leczenia chirurgicznego.
Cel badania. Ocena laparoskopowego bandingu żołądka u chorych z znaczną otyłością i cukrzycą typu 2.

Grupę badaną stanowiło 60 chorych w wieku pomiędzy 20. a 60. rokiem życia, z BMI >30 i <40 kg/m2 i rozpoznaną cukrzycą typu 2 w ciągu ostatnich dwóch lat.

Randomizacja do grupy leczonej chirurgicznie (n=30 chorych) lub do grupy leczonej tradycyjnie (n=30 chorych). W grupie leczonej chirurgicznie zabieg laparoskopowy wykonywano w ciągu miesiąca po randomizacji. Kontrolne badania co 4-6 tyg. W grupie leczonej tradycyjnie stosowano modyfikację stylu życia z indywidualnym programem zakładającym redukcję spożywanych kalorii, tłuszczy o 30% i tłuszczy nasyconych. Zwiększano wysiłek do 10000 kroków dziennie lub aktywnych ćwiczeń przez 200 min tygodniowo. Leczenie farmakologicznie ustalano po wyrażeniu zgody przez chorego.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: liczba chorych z remisją cukrzycy, definiowaną jako uzyskanie poziomu glikemii <126 mg/dl na czczo i stężenie HbA_1C <6,2% bez stosowania doustnych leków przeciwcukrzycowych i insuliny.
Drugorzędowy punkt końcowy: zmiany parametrów antropometrycznych i laboratoryjnych. Liczba chorych z zespołem metabolicznym według kryteriów NCEP ATP III (National Cholesterol Eduction Program Adult Treatment Panel) i z opornością na insulinę według oceny HOMA (homeostatic model assessment method).

Średni wiek chorych wyniósł 47 lat, mężczyźni stanowili 47% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 92% chorych, zespół metaboliczny u 97%. Średni BMI – 37 kg/m², średni obwód brzucha – 115 cm. Średnia wartość BP – 136/86 mm Hg. Średnia wartość glikemii na czczo – 157 mg/dl, HbA_1C – 7,7%.
Średni czas trwania zabiegu 54 min, czas leczenia szpitalnego 1 – 4dni. Chorzy nie tolerujący opaski żołądkowej byli reperowani 15 dnia. W grupie leczonej tradycyjnie 7 chorych stosowało sibutraminę.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: kryteria remisji cukrzycy spełniało 22 chorych (46%) w grupie leczonej chirurgicznie i 4 chorych w grupie leczonej tradycyjnie (RR 5,5; 95%CI 2,2–14,0; p<0,001). Większy procentowy ubytek masy ciała w ciągu 2 lat i niższy wyjściowy poziom HbA_1C były niezależnymi czynnikami remisji cukrzycy (p<0,001 dla obu parametrów).
Drugorzędowy punkt końcowy: w grupie leczonej chirurgicznie średni ubytek masy ciała wyniósł 20,7% w porównaniu do 1,4% w grupie leczonej tradycyjnie (p<0,001). Różnica w masie ciała narastała wraz z czasem. Średnia wartość BMI na początku badania w grupie leczonej chirurgicznie wynosiła 36,9, po 2 latach uległa obniżeniu do 29,5 kg/m². W grupie leczonej tradycyjnie zmiany były niewielkie, wyjściowo 37,1, spadek do 36,6 kg/m². Liczba chorych z stężeniem HbA_1C <6,2% na zakończenie badania w grupie leczonej chirurgicznie 24, w grupie leczonej tradycyjnie 6 chorych (p<0,001). Poziom glikemii na czczo uległ obniżeniu o – 51,2 mg/dl (średnia wartość – 105,6 mg/dl) vs – 18,4% (średnia wartość – 139,6 mg/dl) (p=0,002). Insulinoporność uległa istotnemu statystycznie obniżeniu w grupie leczonej chirurgicznie (p<0,001). Nie obserwowano zmian w poziomie cholesterolu i LDL w grupach, a wzrost poziomu HDL był istotnie statystycznie wyższy w grupie leczonej chirurgicznie (p=0,02). Liczba chorych z zespołem metabolicznym na zakończenie badania była istotnie statystycznie niższa w grupie leczonej chirurgicznie (p<0,001), bez zmian w grupie leczonej tradycyjnie (p=0,23).

Wnioski. Leczenie bariatryczne chorych z znaczną otyłością i cukrzycą typu 2, związane jest z remisją cukrzycy u znacznego odsetka chorych i większą utratą masy ciała.