Wstęp. Ostra uszkodzenie nerek po zabiegach kardiochirurgicznych związana jest z przedłużonym leczeniem szpitalnym i większą ilością zgonów. Odsetek chorych u których rozpoznaje się ostre uszkodzenie nerek sięga od 1 do 30% i jest związany z różnymi definicjami ostrego uszkodzenia nerek i niejednorodnymi populacjami chorych. Liczba chorych z ostrym uszkodzeniem nerek po zabiegach kardiochirurgicznych wzrasta co wiąże się ze wzrostem wieku operowanych chorych. Przyczyną uszkodzenia nerek jest proces zapalny z uwolnieniem wolnych rodników. N-acetylcysteina (N-acetylcysteine, NAC) jest lekiem o właściwościach antyoksydacyjnych i wazomotorycznych, a stosowany u chorych w czasie zabiegów rewaskularyzacyjnych obniża ryzyko wystąpienia nefropatii indukowanej środkami kontrastowymi. W ostatnio opublikowanych badaniach nie potwierdzono, aby podawanie dożylne NAC chorym w okresie okołozabiegowymi obniżyło ryzyko wystąpienia ostrego uszkodzenia nerek.
Cel badania. Ocena skuteczności NAC w prewencji ostrego uszkodzenia nerek u chorych operowanych kardiochirurgicznie z przewlekłą niewydolnością nerek.

Grupę badaną stanowiło 102 chorych z przewlekła niewydolnością nerek trwającą >3 mies., definiowaną jako GFR <60 ml/min/1,73 m² wyliczany ze wzoru MDRD.

Randomizacja do grupy otrzymującej NAC w okresie okołooperacyjnym (n=50 chorych) lub do grupy placebo (n=52 chorych). NAC podawano doustnie w płynie w dawce 600 mg dwa razy dziennie. Łącznie chorzy otrzymywali 14 dawek w tym trzy przed zabiegiem operacyjnym rozpoczynając podawanie leku dzień przed zabiegiem.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: zmiany w stężeniu kreatyniny w ciągu 7 dni po zabiegu operacyjnym.
Drugorzędowy punkt końcowy: rozwój ostrego uszkodzenia nerek definiowanego jako wzrost poziomu kreatyniny o >0,5 mg/dl lub ≥25% w porównaniu do wartości wyjściowej w 5., 7. i 30. dniu po zabiegu operacyjnym, liczba hemodializ po zabiegu operacyjnym i czas pobytu szpitalnego.

Średni wiek chorych wyniósł 71 lat, mężczyźni stanowili 100% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 93% chorych, przebyty zawał u 32%, przebyte CABG u 10%, niewydolność serca u 39%, cukrzycę u 54%, hiperlipidemię u 78%, incydenty mózgowe u 40%, chorobę naczyń obwodowych u 32%. Wskaźnik ryzyka rozwoju ostrego uszkodzenia nerek (według Thakar) – 4,8 punktów (maksymalnie 17 punktów). Palacze – 75% badanych. Średnie stężenie kreatyniny 1,9 mg/dl, średnia wartość GFR – 40 ml/min/1,73 m².
U 65% chorych wykonano pomosty wieńcowe, u 19% zabiegi zastawkowe, u 16% oba typy zabiegów. Bez krążenia pozaustrojowego operowano 8% chorych. Średni czas niedokrwienia – 88 min.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: poziom kreatyniny wzrósł o 0,45 mg/dl w grupie leczonej NAC i o 0,55 mg/dl w grupie placebo (p=0,53). Poziomy kreatyniny były porównywalne w grupach przez pierwszych 7 dniach po operacji i po 30 dniach od operacji.
Drugorzędowy punkt końcowy: ostre uszkodzenie nerek rozpoznano u 22 chorych otrzymujących NAC i u 19 chorych otrzymujących placebo w 5 dniu po operacji (p=0,44) i u 7 chorych zarówno w grupie leczonej jak i placebo w 30 dniu po operacji (p=0,94). Hemodializę wdrożono u 3 chorych w grupie leczonej NAC i u 2 chorych w grupie placebo (p=0,68). Zmarło 2 vs 3 chorych odpowiednio w grupach.
Średni czas pobytu w oddziale intensywnej opieki wyniósł 4,9 dni w grupie otrzymującej NAC i 6,5 dni w grupie placebo (p=0,06). Pobyt szpitalny był również krótszy w grupie leczonej NAC i wyniósł 13,2 dni w porównaniu do 16,7 dni w grupie leczonej placebo, ale różnica nie była istotna statystycznie (p=0,12).
W podgrupie chorych z wskaźnikiem ryzyka rozwoju ostrego uszkodzenia nerek ≥5 również nie obserwowano różnic pomiędzy leczonymi grupami. Objawy uboczne obserwowano u pojedynczych chorych i częściej w grupie placebo.

Wnioski. Stosowanie NAC w okresie okołooperacyjnym nie zmniejsza ryzyka rozwoju ostrego uszkodzenia nerek u chorych leczonych kardiochirurgicznie.