Badania kliniczne wskazują, że u chorych z cukrzycą zarówno typu 1, jak i 2 intensywna kontrola glikemii z leczeniem przeciwnadciśnieniowym hamują retinopatię cukrzycową. Podwyższone stężenia cholesterolu i trójglicerydów są dodatkowymi czynnikami ryzyka w rozwoju retinopatii i utraty wzroku. Jak wykazano w badaniu FIELD, leczenie fenofibratem chorych z cukrzycą typu 2 wpływa na zahamowanie retinopatii.

 

Ocena wpływu intensywnej kontroli glikemii, intensywnego obniżenia ciśnienia tętniczego oraz leczenia fibratem i statyną w zahamowaniu retinopatii cukrzycowej w grupie chorych z cukrzycą typu 2.

Grupę badaną stanowiło 10 251 chorych z cukrzycą typu 2 i stężeniem hemoglobiny glikowanej ≥7,5%. Chorych randomizowano do grupy z intensywnie kontrolowaną glikemią (docelowa wartość hemoglobiny glikowanej <6,0%) lub do grupy leczonej typowo (docelowa wartość hemoglobiny glikowanej 7,0–7,9%). 5518 chorych z dyslipidemią randomizowano dodatkowo do leczenia simwastatyną lub simwastatyną i fenofibratem. Pozostałych 4733 chorych randomizowano do grupy intensywnie leczonej lekami przeciwnadciśnieniowymi, celem obniżenia ciśnienia poniżej 120 mmHg lub do grupy leczonej typowo z obniżeniem ciśnienia poniżej 140 mmHg.

Chorym z podgrupy ACCORD Eye (n=2856) badano dno oka wykonując fotografię i oceniając siedem pól stereoskopowych na początku badania i po 4 latach leczenia. Zmiany na dnie oka oceniano w 17 stopniowej skali (stopień 1 – brak cech retinopatii, stopień 17 – retinopatia proliferacyjna). Co 2 lata oceniano stopień zaburzeń widzenia.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: pogorszenie wzroku oceniane jako wzrost o 3 stopnie w 17 stopniowej skali rozwoju retinopatii lub diagnoza retinopatii proliferacyjnej, wymagającej fotokoagulacji lub witrektomii.

Średni wiek chorych wynosił 62 lata, 71% badanych stanowili mężczyźni. Przebyte zdarzenia sercowo-naczyniowe stwierdzono u 31% chorych. Palacze – 14% badanych. Średni BMI – 32,4 kg/m², średnia wartość BP – 134/75 mmHg. Średnie stężenie hemoglobiny glikowanej wynosiło 8,2%, HDL – 42 mg/dl, LDL – 101 mg/dl, TG – 195 mg/dl.

Brak zmian na dnie oka stwierdzono u 51% chorych, zmiany łagodne u 18%, umiarkowane u 30%, zmiany ciężkie lub retinopatię proliferacyjną u 1%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: stwierdzono u 253 chorych, z tego u 31 chorych wykonano fotokoagulację siatkówki, a u 10 chorych – witrektomię. W podgrupie ACCORD Eye średnie stężenie hemoglobiny glikowanej na początku badania wynosiło 8%. Po roku, w grupie z intensywnie kontrolowaną glikemią stężenie hemoglobiny glikowanej wyniosło 6,4%, a w grupie leczonej typowo 7,5% (p<0,001). Ta różnica utrzymała się do zakończenia badania. Po 4 latach pogorszenie retinopatii cukrzycowej stwierdzono u 104 chorych (7,3%) w grupie z intensywną kontrolą glikemii i u 149 chorych (10,4%) w grupie leczonej typowo (OR 0,67; 95% CI 0,51–0,87; p=0,003). Natomiast pogorszenie ostrości wzroku stwierdzono u 16,3% v. 16,7% chorych, odpowiednio w grupach (p=0,56).

U 1593 chorych stężenie HDL z początku badania wynoszące średnio 38 mg/dl, wzrosło po roku do 40 mg/dl w grupie leczonej fenofibratem i do 39 mg/dl w grupie placebo (p=0,002). Średnie stężenie LDL wynoszące 93 mg/dl, uległo po 4 latach obniżeniu do 78 mg/dl w obu leczonych grupach. Średnie stężenie TG na początku badania wynoszące 162 mg/dl, uległo po roku obniżeniu do 120 mg/dl w grupie leczonej fenofibratem i do 147 mg/dl w grupie placebo (p<0,001). Po 4 latach pogorszenie retinopatii cukrzycowej stwierdzono u 52 chorych (6,5%) w grupie leczonej fenofibratem i u 80 chorych (10,2%) w grupie leczonej typowo (OR 0,60; 95% CI 0,42–0,87; p=0,006). Natomiast pogorszenie ostrości wzroku zaobserwowano u 16,0% v. 15,2% chorych odpowiednio w grupach (p=0,56).

W grupie 1263 chorych średnia wartość SBP wynosiła 137 mmHg. Po roku, w grupie z intensywnie leczonym nadciśnieniem tętniczym, średnia wartośc SBP spadła do 117 mmHg, a w grupie leczonej typowo do 133 mmHg. Różnica ta utrzymała się do zakończenia badania. Po 4 latach pogorszenie retinopatii cukrzycowej stwierdzono u 67 chorych (10,4%) w grupie z intensywną kontrolą ciśnienia tętniczego i u 54 chorych (8,8%) w grupie leczonej typowo (OR 1,23; 95% CI 0,84–1,79; p=0,29). Natomiast pogorszenie ostrości wzroku stwierdzono u 19,4% v. 15,8% chorych, odpowiednio w grupach (p=0,06).

 

Intensywna kontrola glikemii oraz leczenie skojarzone dyslipidemii fenofibratem i statyną zmniejsza liczbę chorych z cukrzycą typu 2, z pogorszeniem retinopatii cukrzycowej. Intensywne obniżanie wartości ciśnienia tętniczego z docelową wartością SBP <120 mmHg nie wpływało na częstotliwość nasilenia zmian w przebiegu retinopatii cukrzycowej.