Wstęp. Aktywacja układu immunologicznego u chorych z niewydolnością skurczową serca jest związana ze wzrostem koncentracji osoczowych i tkankowych cytokin zapalnych, wzrostem aktywności systemu dopełniacza i obecnością przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom sercowym. W modelu zwierzęcym wykazano, że stan ten odpowiada za uszkodzenie mięśnia i być przyczyną rozwoju jego niewydolności. Modulacja systemu immunologicznego jest atrakcyjnym celem terapeutycznym, który można osiągnąć poprzez osłabienie odpowiedzi zapalnej lub aktywację drogi przeciwzapalnej lub obu jednocześnie. Dane wskazują, że krótkotrwałe ex vivo narażeniu próbki krwi na stres oksydacyjny, skutkuje apoptozą leukocytów wkrótce po podaniu domięśniowym. W odpowiedzi fizjologicznej obserwuje się redukcję produkcji cytokin zapalnych, a zwiększoną produkcją cytokin przeciw-zapalnych. Brak badań randomizowanych nie pozwala określić skuteczność proponowanych metod.
Cel badania. Ocena immunomodulacji w redukcji śmiertelności i zmniejszeniu liczby chorych leczonych szpitalnie u chorych z skurczową niewydolnością serca.

Grupę badaną stanowiło 2426 chorych w wieku ≥18 lat, z EF≤30% leczonych optymalnie farmakologicznie, bez zmiany dawki leków w ostatnich 2 tyg. Chorzy leczeni szpitalnie lub ambulatoryjnie z podawaniem dożylnym leków (leki inotropowe, BNP, leki moczopędne) w klasie III/IV według NYHA w ciągu ostatnich 12 mies.

Randomizacja do grupy w której zastosowano metodę immunomodulacji (n=1213 chorych) lub do grupy placebo (n=1213 chorych). U wszystkich chorych pobierano 10 ml krwi żylnej. Próbę krwi w wystandartyzowanym urządzeniu (Ceclade System) poddawano ekspozycji na tlen/ozon z przepływem gazów 240 ml/min i promieniowanie ultrafioletowe w temperaturze 42,5oC. Następnie krew lub roztwór soli, w przypadku grupy placebo, podawano w zamaskowanych strzykawkach domięśniowo. Powtórzenie procedury następnego dnia, po 14 dniach i następnie co 4 tyg. do 22 tyg. (łącznie 8 cykli).
Pierwszorzędowy punkt końcowy: złożony, zgon lub leczenie szpitalne z przyczyn sercowo-naczyniowych.
Drugorzędowy punkt końcowy: złożony, zgon i leczenie szpitalne z każdej przyczyny, zgony i leczenie szpitalne z powodu niewydolności serca, poszczególne punkty składowe, zgony sercowe, wybrane wyniki dotyczące schorzeń sercowo-naczyniowych.

Średni wiek chorych wyniósł 64 lat, mężczyźni stanowili 80% badanych. Nadciśnienie tętnicze stwierdzono u 60% chorych, dusznicę bolesną niestabilną u 23%, przebyty zawał u 62%, przebyte PCI u 32%, CABG u 32%, cukrzycę u 40%, dyslipidemię u 73%, incydenty mózgowe u 6%, implantowany kardiowerter-defibrylator u 26%, stymulator resynchronizujący u 10%. Średni BMI – 28,5 kg/m², średnia wartość BP - 118/70 mm Hg.
Pierwszorzędowy punkt końcowy: wystąpił u 399 chorych u których zastosowano immunomodulację i u 429 chorych w grupie kontrolnej (HR 0,92; 95%CI 0,80-1,05; p=0,22). Liczba zgonów była również podobna w grupach, zamarło 43 vs 54 chorych odpowiednio w grupach. Analiza podgrup badania wykazała, że korzyść z leczenia odnieśli chorzy w II klasie NYHA (n=689 chorych) (HR 0,61; 95%CI 0,46-0,80; p=0,0003), oraz bez przebytego zawału serca (n=919 chorych) (HR 0,74; 95%CI 0,57-0,95; p=0,02).
Drugorzędowy punkt końcowy: nie obserwowano różnic pomiędzy grupą leczoną, a grupą placebo w ilości zgonów i w liczbie chorych leczonych szpitalne z każdej przyczyny (534 vs 557 chorych; p=0,51), w liczbie zgonów i liczbie leczonych chorych szpitalne z powodu niewydolności serca (265 vs 292 chorych; p=0,15), jak i w liczbie zgonów naczyniowo-sercowych (75 vs 58 chorych; p=0,16). Nie obserwowano różnic w poszczególnych punktach składowych. Punkt złożony zgon, zawał, udar, niestabilna dusznica, rewaskularyzacja również nie różnicował grup (HR 0,95; 95%CI 0,72-1,24; p=0,70). W kwestionariuszowej ocenie jakości życia (Minnesota Living with Heart Failure Questionnaire, MLHFQ) obserwowano poprawę w grupie leczonej (-6,9 vs -5,2 punkty; p=0,04).
Liczba obserwowanych objawów ubocznych w czasie leczenia była porównywalna w grupach. Jeden lub więcej objawów ubocznych miało 544 chorych w grupie leczonej i 567 chorych w grupie placebo.

Wnioski. Nie wykazano poprawy w leczeniu immunomodulacyjnym dla wszystkich chorych, ale korzyści z leczenia odnieśli chorzy w II klasie NYHA niewydolności serca, oraz bez przebytego zawału serca.