Wskaźnik ramię-kostka (ankle brachial index, ABI) jest dobrym wskaźnikiem zaawansowania zmian miażdżycowych w tętnicach kończyn dolnych. Niski ABI często stwierdza się u chorych z współistniejącą chorobą wieńcową i chorobami naczyń mózgowych, a u zdrowych osób zwiększa ryzyko niepożądanych zdarzeń naczyniowych niezależnie od innych czynników ryzyka. Łatwość i wysoka powtarzalność pomiaru powoduje, że wskaźnik ten jest chętnie stosowany w codziennej praktyce w celu określenia podgrupy chorych wymagającej prewencyjnego leczenia. Aspiryna chętnie stosowana i skuteczna u chorych w prewencji wtórnej ma umiarkowaną skuteczność w prewencji pierwotnej u zdrowych osób.

 

Znaczenie niskiej dawki aspiryny stosowanej w prewencji pierwotnej zdarzeń wieńcowych, udaru i rewaskularyzacji u chorych z niskim wskaźnikiem ABI.

Grupę badaną stanowiło 3350 chorych, w wieku pomiędzy 50 a 75 lat, z obniżonym wskaźnikiem ABI ≤ 0,95, bez oznak i objawów miażdżycy w obrębie innych narządów wewnętrznych.

Randomizacja do grupy leczonej ASA w dawce 100 mg dziennie (n = 1675 chorych) lub do grupy placebo (n = 1675 chorych). Do badania zaproszono n = 28980 chorych, z której to grupy na podstawie testów screeningowych wybrano chorych bez oznak i objawów chorób sercowo-naczyniowych, z obniżonym ABI. Badania kontrolne po 3 mies., po roku i 5 latach i coroczny kontakt telefoniczny. Dane odnośnie zgonów otrzymywano z centralnego rejestru narodowego.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: złożony: zgony w przebiegu zdarzeń wieńcowych i udaru, zdarzenia wieńcowe, udar lub rewaskularyzacja.

Drugorzędowy punkt końcowy: zdarzenia naczyniowe (zdarzenia niedokrwienne zakończone lub niezakończone zgonem, zdarzenia wieńcowe, udar, rewaskularyzacja, dusznica bolesna, chromanie przestankowe lub TIA), zgony.

Średni wiek chorych wyniósł 62 lata, mężczyźni stanowili 29% badanych. Cukrzycę stwierdzono u 3% chorych. Palacze – 33% badanych. Średnia wartość BP – 148/84 mm Hg, ABI – 0,86. Średnie stężenie cholesterolu 238 mg/dl. Diuretyki otrzymywało 15% chorych, BB – 10%, nitraty lub blokery kanału wapniowego – 6,5%, ACEI/ARB – 6% i leki obniżające stężenie lipidów 4%.

Pierwszorzędowy punkt końcowy: stwierdzono u podobnej liczby chorych w grupach. W grupie leczonej ASA u 10,8% chorych, a w grupie placebo u 10,5% chorych (HR 1,03; 95% CI 0,84–1,27).

Drugorzędowy punkt końcowy: poszczególne składowe wystąpiły z porównywalną częstością w grupach. Zdarzenie wieńcowe zakończone zgonem stwierdzono u 1,7% chorych w grupie otrzymującej ASA i u 1,1% chorych w grupie placebo, natomiast zawał niezakończony zgonem u 3,7 vs 4,1% chorych. Udar mózgu zakończony zgonem u 0,4 vs 0,7% chorych, a niezakończony zgonem u 2,2 vs 2,3% chorych odpowiednio w grupach. Rewaskularyzację naczyń wieńcowych wykonano u 1,4% chorych w grupie otrzymującej ASA i u 1,2% chorych w grupie placebo, natomiast rewaskularyzację naczyń obwodowych miało wykonane 1,4 vs 1,2% chorych w grupach. Łącznie zdarzenia sercowo-naczyniowe obserwowano z podobną częstością w grupach (HR 1,0; 95% CI 0,85–1,17). Zmarło w czasie badania 10,5 vs 11,1% chorych odpowiednio w grupach (HR 0,95; 95% CI 0,77–1,16).

W starszej wiekowo grupie chorych (≥ 62 lat) zdarzenia niepożądane wystąpiły częściej niż w grupie młodszej, ale nie obserwowano różnic pomiędzy grupami otrzymującej ASA a placebo. Również w podgrupach z wskaźnikiem ABI ≤ 0,90, ≤ 0,85 i ≤ 0,80 liczba chorych z zdarzeniami naczyniowymi była porównywalna w grupach.

Duże krwawienia wymagające leczenia szpitalnego stwierdzono u 2,0% chorych w grupie leczonej ASA i u 1,2% chorych w grupie placebo (HR 1,71; 95% CI 0,99–2,97).

 

Nie zaleca się przewlekłego podawania kwasu acetylosalicylowego (ASA) w niskich dawkach w pierwotnej prewencji zdarzeń niedokrwiennych w grupie bezobjawowych chorych z niskim wskaźnikiem ramię-kostka.